بهتر است پیش از شروع مصرف ارلیستات با پزشک یا داروساز خود در خصوص تداخلات احتمالی، محدودیت و منع مصرف دارو مشورت کنید، خصوصا اگر داروهای زیر را استفاده می کنید و یا مبتلا به مشکلاتی هستید که در ادامه به آنها اشاره می شود...

عصر ایران؛ دکتر رکسانا دانیالی - ارلیستات دارویی از دسته مهارکننده های لیپاز به شمار می رود که به شکل کپسول در دسترس است و در بازار دارویی ایران عمدتا با نام تجاری "ونوستات" شناخته می شود. این دارو که در کشور ما به دسته داروهای بدون نسخه یا به اختصار OTC (او تی سی) تعلق دارد، به منظور درمان اضافه وزن و چاقی در بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد. اما آیا جلوگیری از هضم و گوارش چربی ها و به دنبال آن کاهش جذب این ترکیبات، در راستای کمک به کاهش وزن تاثیرگذار خواهد بود؟ ارلیستات تا چه اندازه می تواند به افرادی که از اضافه وزن رنج می برند یاری رسانی کند و در مقابل آنها را با چه عوارضی رو به رو می سازد؟

ارلیستات چیست؟

ارلیستات در دو دوز 60 و 120 میلی گرمی قابل مصرف خواهد بود. برخلاف ایران در کشورهای اروپایی و آمریکا دوز 120 میلی گرمی این دارو حتما باید طبق تجویز پزشک استفاده شود و دوز 60 میلی گرمی به صورت او تی سی به بیماران ارائه می شود. هر دو مدل به عنوان بخشی از برنامه کاهش وزن در کنار رژیم غذایی کم کالری، کم چربی و فعالیت بدنی منظم کاربرد دارند.

در مجموع ارلیستات 60 میلی گرمی برای مصرف توسط بزرگسالان بالای 18 سال که شاخص توده بدنی (BMI) آنها 25 و یا بیشتر است مجاز خواهد بود. در مقابل ارلیستات با دوز 120 میلی گرم برای بزرگسالانی که BMI معادل 30 یا بالاتر دارند و همینطور BMI محدوده 27 تا 29 توام با سایر ریسک فاکتورهای سلامتی مانند فشار خون و دیابت دارای تاییده است.

این داروی نسبتا محبوب با مکانیسم مهار آنزیم هضم کننده چربی ها که لیپاز نام دارد از گوارش چربی جلوگیری می کند که در نتیجه این امر دفع چربی گوارش نیافته رخ خواهد داد. بدین ترتیب با وجود آن که فرد غذای چرب مصرف کرده است، جذبی صورت نگرفته و کالری دریافتی کاهش یافته است.

لیپاز آنزیمی است که در دستگاه گوارش وجود دارد و به تجزیه چربی رژیم غذایی به اجزای کوچکتر کمک می کند تا در نهایت به منظور ذخیره سازی یا تبدیل به انرژی از آن استفاده شود. به بیان ساده ارلیستات مانع از عملکرد لیپاز می شود و هنگام مصرف دارو همراه با وعده غذایی، حدود 25 درصد از چربی دریافتی شکسته نشده و به وسیله حرکات روده از بدن دفع خواهد شد.

میزان کاهش وزن به کمک ارلیستات

هرچند ارلیستات می تواند به روند کاهش وزن کمک کند اما این کاهش حاصلی بیش از آنچه که با رژیم مناسب و ورزش منظم سوزانده می شود، به همراه نخواهد داشت. اما به طور کلی بر اساس گزارشی از مِـیو کلینیک که یکی از معتبرترین مراکز و دانشگاه های علوم پزشکی جهان محسوب می شود، بیش از 40 درصد از افراد مصرف کننده ارلیستات که رژیم کم کالری و فعالیت بدنی افزایش یافته را هم دنبال می کنند طی یک سال کامل 5 درصد و یا بیشتر از وزن بدن خود را از دست می دهند.

کاهش وزن معنی دار از نظر بالینی کاهش وزن کافی برای افت خطر بیماری های قلبی عروقی، دیابت و امراض مشابه است و معادل کاهش 5 درصدی یا بیشتر از وزن بدن تعریف می شود. افرادی که رژیم غذایی با کالری محدود داشتند و به طور منظم ورزش می کردند، با استفاده از ارلیستات موفق به کاهش 2.6 کیلوگرم بیشتر از وزن خود در مقایسه با کسانی که فقط رژیم می گرفتند و ورزش می کردند شده بودند.

نحوه مصرف ارلیستات

داروی ارلیستات را بهتر است ظرف حداکثر یک ساعت پس از صرف وعده غذایی حاوی چربی تا سه بار در روز مصرف کنید. اما توصیه می شود که مصرف روزانه چربی در سه وعده اصلی تقسیم شود و بیش از 30 درصد از کالری کل نباشد. شرکت های تولید کننده ارلیستات معمولا 15 گرم دریافتی چربی به ازای هر وعده غذا را پیشنهاد می کنند.

حال اگر قرار است غذایی بخوریم که فاقد چربی باشد، باز هم نیاز به مصرف ارلیستات خواهد بود؟ پاسخ خیر است. همچنین هرچه درصد چربی وعده غذایی بالاتر باشد، عوارض گوارشی متعاقب ارلیستات نیز بیشتر است. البته این همه داستان نیست و داروی مورد نظر می تواند با کاهش جذب مواد مغذی محلول در چربی از جمله بتا کاروتن و ویتامین های A، D، E و K منجر به کمبود اینها در بدن شود. بنابراین مصرف یک مولتی ویتامین مناسب با سن و جنسیت پیش از خواب و حداقل 2 ساعت پس از آخرین دوز ارلیستات ضروری خواهد بود.

در مجموع برنامه کاهش وزن با ارلیستات، ورزش و رژیم غذایی در صورتی موفقیت آمیز تلقی می شود که به واسطه آن بتوانید طی ماه اول حدود 0.5 کیلوگرم در هفته وزن کم کنید و این رقم طی سال به 5 درصد یا بالاتر از وزن بدن برسد. اگر روند درمان موثر باشد، می توان دوره مصرف دارو را برای دست یابی به کاهش وزن بیشتر تمدید کرد. لازم به ذکر است که بیشترین کاهش وزن با دارو طی چندین ماه اول اتفاق می افتد. در صورتی که به برنامه رژیم و ورزش پایبند بوده اید و طی چند ماه حداقل 5 درصد از وزن اولیه بدن خود را از دست نداده اید، ادامه دارو فایده چندانی نخواهد داشت.

عوارض جانبی ارلیستات

ماده فعال موجود در ارلیستات در اکثر موارد منجر به عوارض گوارشی مربوط به چربی های هضم نشده ای می شود که از مسیر هضم عبور می کنند. البته این دسته از عوارض طی زمان و با استفاده صحیح از دارو فروکش خواهند کرد. اصلی ترین عوارض جانبی ارلیستات عبارت اند از:

- درد یا ناراحتی شکمی

- ترشحات روغنی از معقد

- مدفوع روغنی

- حرکات مکرر روده

- عدم کنترل کامل بر احساس دفع

- سر درد

- کمر درد

- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی

محدودیت یا منع مصرف ارلیستات

داروهای درمان کننده:

- دیابت

- بیماری تیروئید

- ضربان قلب نامنظم

- امراض قلبی عروقی

- تشنج

- HIV

مشکلات سلامتی:

- مشکلات کیسه صفرا

- سنگ کلیه

- پانکراتیت

- سندرم روده تحریک پذیر

- سابقه پیوند اعضا و مصرف داروهای مرتبط مانند سیکلوسپورین

- اختلالات تغذیه ای مانند سوء جذب

و همینطور قرار گیری در دوران بارداری یا شیردهی.

توجه: معرفی دارو در رسانه، صرفاً جهت دانش افزایی است و به معنای توصیه یا تجویز نیست. مصرف هر گونه دارو با هر دوز، صرفاً باید با تشخیص و تجویز پزشک باشد.

-------------------------------------------------------------------

بیشتر بخوانید:

*آسیکلوویر؛ دارویی برای درمان عفونت‌های ویروسی

*آزیترومایسین و دانستنی هایی درباره این آنتی بیوتیک

*رزوواستاتین؛ از گزینه‌های دارویی برای کاهش کلسترول