پوتین 20 آذر 96 در سفر به سوریه مستقیما به پایگاه هوایی روسیه در لاذقیه (حمیمیم) رفت و دستور بازگشت نیروهای روس را صادر کرد. اسد هم ازدمشق به لاذقیه آمد. شکل این سفر بحث‌های زیادی برانگیخت.

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در مستند تلویزیونی «سوریه، سرزمین شگفتی‌ها» که به قصد معرفی جاذبه‌ها وظرفیت‌های اقتصادی سوریۀ پس از جنگ، از شبکۀ اول سیما پخش می‌شد و در برنامۀ شامگاه 30 شهریور به دفعات از حسن روحانی رییس جمهوری پیشین ایران انتقاد شد که چرا طی 8 سال ریاست جمهوری به استان «لاذقیه» سفر نکرده در حالی که ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه 3 بار در این بندر حاضر شده بود.

لاذقیه یکی از دو استان سوریه است که به دریا راه دارد و با ترکیه هم‌مرز است. بندر لاذقیه از طبیعت زیبا و بکری برخوردار است و سواحل مدیترانه‌ای آن به لحاظ اقلیمی و طبیعی و چشم‌نوازی -و نه امکانات گردش‌گری- به ساحل‌های ترکیه شباهت دارد با این تفاوت که در ترکیه به درآمدهای سرشار گردشگری انجامیده و در سوریه از این ظرفیت استفاده نشده است.

مستند «سوریه، سرزمین شگفتی‌ها» را گروه «ثریا»ی شبکۀ اول تلویزیون تولید می‌کند و تا‌کنون دو فصل آن به نمایش درآمده و در پی آن است که تصویر متفاوتی از سوریه ارایه دهد تا فعالان اقتصادی به سرمایه‌گذاری و کار تجاری در این کشور، علاقه‌مند شوند و در عین حال این پرسش یا نقد را مطرح کند که چرا اندک‌اندک دیگران می‌آیند و خبری از ایران نیست. این برنامه همچنین می‌خواهد ذهنیت به صرفه نبودن دخالت ایران در سوریه را اصلاح کند و لا‌به‌لای گزارش های اقتصادی از فرماندهان شهید هم نام می برد و یاد می‌کند و به جای نگاه محسوس ایدیولوژیک و از منظر جنگ و سیاست، سراغ اقتصاد و طبیعت رفته است.

در این قسمت که در بهار 1400 ضبط شده بارها آرزو شد که دولت آینده «پای کار» باشد و کم‌کاری در عقد قرارداد‌ها جبران شود.

تصویر ساختمان تازه‌ساز کنسول‌گری ایران در لاذقیه هم نشان داده شد که پرچم جمهوری اسلامی ایران در آن در اهتزاز است اما از این که هنوز فعال نیست انتقاد شد.

مهم ترین اشارات یا انتقادات - چه در قالب گفتار متن و چه از زبان گزارشگر- مقایسۀ رییس جمهوری روسیه با رییس جمهوری پیشین ایران بود و این که پوتین سه بار به لاذقیه سفر کرده ولی روحانی نرفته است.

هر چند دقایقی بعد توضیح دادند که روسیه در لاذقیه پایگاه نظامی داشته اما گفته نشد که پوتین مستقیما به این پایگاه رفت و پس از آن بشار اسد هم آمد و برخی این نوع سفر را از موضع بالا به پایین تفسیر کردند و مغایر با استقلال سوریه دانستند.

همچنین پوشاندن چهرۀ فردی که به عنوان فعال اقتصادی مقابل دوربین قرار گرفت نشان می‌داد ملاحظات امنیتی ادامه دارد.

یک کارشناس اقتصادی دربارۀ لاذقیه به ما گفت: انتظار سرمایه‌گذاری و تجارت با سوریه به صرف نمایش مناطق زیبای سواحل مدیترانه مانند این است که توقع داشته باشیم سرمایه‌گذاران خارجی به صرف تماشای زیبایی‌های کیش مشتاق تجارت با ایران شوند حال آن که می‌دانیم عوامل و موانع دیگر نیز دخیل است.

مهم‌ترین نکته دربارۀ لاذقیه، شباهت آن با سواحل ترکیه در دریای مدیترانه از نظر ظرفیت گردش‌گری است حال آن که ما از ظرفیت‌های گردش‌گری خودمان نمی‌توانیم استفاده کنیم و مشخص نیست چگونه می‌توان در این زمینه در لاذقیه سرمایه گذاری کرد.

جالب است بدانیم رییس جمهوری روسیه برای سرمایه‌گذاری یا استفاده از آب و هوای مطبوع لاذقیه به این استان سوریه سفر نکرد بلکه به قصد دیدار از پایگاه هوایی «حمیمیم» و پس از آن پایگاه دریایی در بندر طرطوس رفته بود و 20 آذر 1396 مشخصا با این هدف که دستور خروج نیروهای روسیه از سوریه را صادر کند. حال آن که ایران همواره تأکید داشته تنها نیروهای مستشاری می‎‌فرستاده است و رییس جمهوری ایران نیز عالی ترین مقام نظامی نیست.

با نگاه سیاسی البته که تصویر مکرر روحانی در جلسات هیأت دولت از شروع کرونا مورد انتقاد واقع شد و آن قدر سرگرم حساب و کتاب با محمد باقر نوبخت بر سر جبران چند ده میلیارد دلار کاهش درآمد‌های نفتی به خاطر تحریم ها در عین امید به احیای برجام بود که به موضوعات دیگر چندان بها نداد ولی شاید به ذهن هیچ کس خطور نکرده باشد که روحانی هم باید مثل پوتین به لاذقیه می‌رفت. آخر مگر ما آنجا پایگاهی مانند حمیمیم داریم یا مگر قرار نبود حضور ما چندان به چشم نیاید و مگر کل مدیریت به سردار سلیمانی سپرده نشده بود؟ روحانی‌می رفت چه کند؟ احتمالا گفته خواهد شد بعدتر و برای حمایت از فعالان اقتصادی. اما وقتی هزار مشکل در داخل داشتیم اعلام حضور اقتصادی در سوریه تا چه حد پذیرفتنی بود؟ مهم‌تر اما به لحاظ پروتکلی و در نسبت با بشار اسد بود. چون در سفر مستقیم آذر 96 پوتین به پایگاه خودشان به جای دمشق، برخی از رسانه های غربی حمل بر تحقیر بشار اسد کردند.

جدای اینها و در قسمت های مختلف «سوریه، سرزمین شگفتی‌ها» طبیعت زیبا و سواحل بندر لاذقیه نشان می‌داد چنانچه سایۀ جنگ به تمامی دور باشد این منطقه می‌تواند به یکی از کانون های گردشگری تبدیل شود اما آیا می‌توان از صنعت توریسم در ایران که به خاطر کرونا به خاک سیاه نشسته و سیاست‌های رسمی هم توریسم با سوریه را تنها در قالب گردشگری مذهبی تعریف کرده چنین انتظاری داشت؟

با این همه دور از انصاف است اگر گفته نشود مستند هم به سبب تصویر متفاوتی که از این کشور جنگ‌زده به سبب طبیعت یکی از معدود بنادر آن ارایه داده و هم القای مفاهیم سیاسی که مد نظر داشته موفق بوده است و باید دید آیا آرزوی برنامه‌سازان ثریا برای سفر یک رییس جمهوری ایران به لاذقیه در دورۀ سید ابراهیم رییسی محقق می‌شود یا نه.