چقدر از «اٌمیکرون» نگران باشیم؟

در ایران بیشترین واکسیناسیون با ویروس غیرفعال است و کمیته علمی کرونای کشوری تزریق دوز سوم برای افراد بالای ۱۸سال را بر این اساس تأیید کرده است.

سرایت‌زایی «اومیکرون»، آنقدر زیاد است که تنها در ۴۸ساعت، سازمان جهانی بهداشت ، این سویه را به‌عنوان یک واریانت نگران‌کننده، (Variant of concern) معرفی کرد. چرا که بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۵۰نوع جهش در این ویروس وجود دارد و حدود ۳۰جهش آن در پروتئین‌ اسپایک رخ داده است.

حمیدرضا جماعتی‌، دبیر کمیته علمی کشوری کنترل و مقابله با کووید-۱۹ در ادامه یادداشت خود در روزنامه همشهری نوشت: این مسئله باعث سرایت زیاد و چسبیدن بسیار قوی‌تر ویروس به سلول‌ها و تکثیر بیشتر آن شده است. این وضعیت نگرانی زیادی در کشورهای مختلف و در میان متخصصان دنیا ایجاد کرده، برخی کشورها در مواجهه با موارد مثبت گزارش شده از شیوع این بیماری، محدودیت‌هایی را درنظر گرفته‌اند اما تصمیم‌گیری درباره اینکه در کشور خودمان هم پیش از شیوع بیماری باید محدودیت‌های مشابه درنظر گرفته شود برعهده ستاد اجرایی کروناست.

از نظر کمیته علمی کرونا با توجه به سرایت و تکثیر بیشتر ویروس در داخل بدن، همچنین گستردگی و گرفتاری‌ای که در ابتلای افراد به‌وجود می‌آورد، به‌نظر می‌رسد چاره‌ای جز اعمال محدودیت‌های کرونایی وجود نداشته باشد. البته تکثیر ویروس به تازگی رخ داده و مطالعات درباره اینکه اومیکرون می‌تواند باعث افزایش بستری در بیمارستان‌ها یا مرگ‌ومیر شود یا مقاومت بیشتری در برابر واکسن‌ها داشته باشد، تکمیل نشده است، حتی شدت بیماری‌زایی آن نسبت به‌گونه‌ دلتا هم اثبات نشده، هر چند که متخصصان به سرعت در حال ارزیابی و مطالعه این واریانت جدید هستند و احتمالا تا ۳هفته آینده پاسخ این سؤالات داده خواهد شد.

در گونه دلتا با توجه به شیوع بالا در کشورهایی مثل هند و همچنین ثبت مرگ و بستری زیاد، وضعیت کاملا مشخص بود. بررسی‌های قبلی نشان داده بود که قدرت سرایت دلتا نسبت به نوع ووهان بیشتر است و درجه مسری بودن فردی در نوع ووهان باعث می‌شود که هر بیمار ۲.۵نفر دیگر را آلوده کند، این عدد در دلتا ۶نفر عنوان شد و درباره سویه جدید از آفریقای جنوبی هم با وجود اینکه مطالعات کافی وجود ندارد اما با توجه به جهش‌های آن، احتمال بالاتر بودن قدرت سرایت در مقایسه با ۲سویه قبلی پیش‌بینی می‌شود.

به همین دلیل اقدامات زودهنگام برخی کشورها برای بستن مرزها و ایجاد محدودیت‌ها را باید مثبت ارزیابی کرد. البته یکی از مسیرهای انتقال ویروس، مرزها هستند و چرخش ویروس در جامعه به‌ویژه جوامعی که درصد واکسینه شدن افراد آنها کم است، می‌تواند جهش در داخل همان جامعه را هم ایجاد کند.

ضرورتی ندارد ویروس از مرز وارد شود بلکه چرخش ویروس در جامعه با توجه به میزان کم واکسیناسیون می‌تواند منجر به موتاسیون یا سویه‌های مشابه اومیکرون شود.

اینکه سویه جدید ابتدا در کشورهای آفریقای جنوبی مشاهده شد هم به همین دلیل است، چرا که درصد واکسیناسیون در این کشورها زیر ۴۰درصد بود بنابراین این فرصت برای ویروس فراهم شد که چرخش بیشتری داشته باشد و این مسئله معادل رقم خوردن جهش‌های بیشتر و حتی خطرناک‌تر شدن سویه جدید است.

درباره کشورمان اما با توجه به پوشش خوب واکسیناسیون انتظار رقم خوردن وضعیت بحرانی کمتر است، ما ۲راهکار برای مهار این سویه جدید داریم؛ یکی پیشگیری با واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌ها و دیگری ایجاد محدودیت‌ با انجام تست‌های وسیع، شناسایی و پیگیری و غربالگری مبتلایان.

بحث واکسیناسیون برعهده مسئولان کشوری است که انجام می‌شود اما رعایت پروتکل‌ها باید از سوی خود مردم صورت گیرد. کمیته علمی براساس همین موضوع، ترغیب مردم برای رعایت پروتکل‌ها و واکسیناسیون را مدنظر قرار داده‌ است. البته علاوه بر تزریق واکسن‌ها در ۲ دوز ابتدایی، تزریق دوز سوم یا بوستر هم مطرح است، درباره واکسن‌ها بر پایه mRNA (مانند فایزر و مدرنا) بعد از ۶ تا ۸‌ ماه سطح آنتی‌بادی و ایمنی کاهش پیدا می‌کند و ضرورت تزریق دوز بوستر بعد از این مدت توصیه می‌شود.

برای واکسن‌ها بر پایه ویروس غیرفعال (مانند سینوفارم) هم پس از ۳ تا ۴‌ماه از تزریق دوز دوم این اتفاق رخ می‌دهد و پس از این مدت دوز یادآور تزریق می‌شود. در ایران بیشترین واکسیناسیون با ویروس غیرفعال است و کمیته علمی کرونای کشوری تزریق دوز سوم برای افراد بالای ۱۸سال را بر این اساس تأیید کرده است.

توصیه کمیته علمی این است که پیک پنجم فروکش کرده و کشور هنوز وارد پیک جدیدی نشده، بنابراین بهترین شرایط است که واکسن اضافه (دوز بوستر) در افراد بالای ۶۰سال و افراد دارای نقص سیستم‌ ایمنی به سرعت تزریق شود. با تأیید معاونت بهداشت وزارت بهداشت، تزریق گروه‌های سنی زیر ۶۰سال هم به‌صورت لایه‌لایه و به همان شیوه قبل انجام خواهد شد.