ساپونین ها؛ ترکیب طبیعی مهم برای بدن که مشکلات را می شوید و می برد! (+عکس)

عصر ایران- ساپونین ها گلیکوزیدهای گیاهی طبیعی هستند که در واقع به آنها فیتوکمیکال نیز می گویند؛ یعنی مواد شیمیایی موجود در گیاهان. این ترکیبات دارای خواص صابون مانند هستند و هنگامی که با آب مخلوط شوند کف تولید می کنند.

بیش از صد خانواده از گیاهان، حاوی ساپونین ها هستند و در این میان فراتر از یازده دسته از ساپونین ها از جمله تیروکالان ها، لوپان ها، هوپان ها، اورسان ها، سیکلوآرتان ها، لانوستان ها، کوکوربیتان ها و استروئیدها تعریف شده اند. اعتقاد بر این است که بسیاری از انواع دیگر ساپونین ها همچنان به صورت کشف نشده باقی مانده اند.

کلمه ساپونین از sapo مشتق شده است که در زبان لاتین به معنای "صابون" است. درست همانند نام آن، ریشه سرده غاسول یا گیاه صابون با نام علمی Saponaria به طور سنتی به عنوان صابون کاربرد داشته است.

ساپونین ها مزایای سلامتی فوق العاده ای دارند. مطالعات نشان داده اند که آنها می توانند سیستم ایمنی را تقویت کنند، سطح کلسترول طبیعی را ارتقا دهند و از سلامت کلی بدن حمایت کنند. گفتنی است که تمامی نکات مرتبط با ساپونین ها که در ادامه بررسی می شوند، با استناد به مطالعات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا جمع آوری شده اند:

چرا ساپونین ها مفید هستند؟

ساپونین ها ساختار شیمیایی منحصر به فردی دارند که در صورت مخلوط شدن با آب مانند مواد شوینده کف تولید می کنند. همچنین نظیر مواد شوینده، ساپونین ها می توانند به مولکول های آب و ترکیبات روغنی و چربی ها متصل شوند.

این مکانیسم بدان معنی است که ساپونین ها در دستگاه گوارش امولسیون مولکول های محلول در چربی تولید می کنند. به طور خاص، ساپونین ها به اسیدهای صفراوی متصل می شوند، به دفع آنها از بدن یاری می رسانند و از بازجذب کلسترول نیز جلوگیری می کنند. حتی می توانیم بگوییم که ساپونین ها سموم مختلف را "شستشو" می دهند!

فواید سلامتی ساپونین ها چیست؟

ساختار شیمیایی منحصر به فرد ساپونین ها به آنها اجازه می دهد تا تعدادی از مزایای سلامتی آینده نگر را ارائه دهند. اعتقاد بر این است که ساپونین ها تاثیر مطلوبی بر کلسترول دارند، می توانند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کنند، اثر آنتی اکسیدانی دارند و حتی ممکن است از استحکام استخوان نیز حمایت کنند.

- ساپونین ها و کلسترول

به نظر می رسد که ساپونین ها به ارتقای سطح طبیعی کلسترول کمک می کنند. بدن از کلسترول برای تولید صفرای لازم برای هضم استفاده می کند. ساپونین ها به صفرا متصل می شوند و از بازجذب کلسترول به جریان خون جلوگیری می کنند، در نتیجه این ترکیب به سادگی دفع می شود. بسیاری از داروهای ضد کلسترول نیز به همین روش عمل می کنند.

اثر کاهندگی کلسترول ساپونین ها برای دهه ها شناخته شده است. یک مطالعه حیوانی در سال 1977 نشان داد که ساپونین ها ممکن است جذب کلسترول را کاهش دهند. پژوهشی جداگانه نیز حاکی از آن بود که تجویز عصاره ساپونین به موش‌ های آزمایشگاهی با کلسترول بالا باعث کاهش کلسترول "بد" (LDL) بدون تاثیر بر کلسترول "خوب" (HDL) می‌ شود.

- ساپونین ها و تقویت سیستم ایمنی بدن

در طبیعت گیاهان به ساپونین ها به عنوان مکانیسمی برای مبارزه با پارازیت ها متکی هستند. به طور مشابه هنگامی که ساپونین ها توسط انسان مصرف می شوند، سپری دفاعی در برابر میکروارگانیسم های مضر ایجاد می کنند.

در مطالعه ای معتبر این عملکرد به ویژه در برابر سلول های کاندیدا نشان داده شد. در پژوهش دیگری دیده شد که نوع خاصی از ساپونین ها دارای فعالیت ضد میکروبی هستند و مشخصا بر سلامت دهان تاثیر می گذارد. در مجموع توانایی ساپونین ها برای عمل به عنوان سپری قوی در خط مقدم، فشار بر سیستم ایمنی را کاهش می دهد.

- ساپونین ها و سرطان

ساپونین ها دارای خصوصیات متعددی هستند که علیه سلول های سرطانی عمل می کنند. به طور خاص، برخی از ساپونین ها دارای اثر آنتی اکسیدانی هستند و ممکن است مستقیما برای سلول های سرطانی سمی باشند.

غشای سلول های سرطانی دارای ترکیباتی از نوع کلسترول هستند. ساپونین ها نیز مانند کلسترول قادر هستند به این ترکیبات متصل شوند و تکثیر سلول های سرطانی را مختل کنند. طبق مقاله ای که توسط مجله تغذیه منتشر شده است، ساپونین های موجود در سویا ممکن است رشد سلول های سرطانی را کاهش دهند. مطالعات دیگر نیز گزارش کرده‌ اند که ساپونین‌ ها باعث مرگ سلول‌ های سرطانی و کاهش رشد تومور شده‌ اند.

با این وجود درک این نکته مهم است که بیشتر تحقیقات صورت گرفته در مورد اثرات ساپونین ها بر سلول های سرطانی مقدماتی و شامل آنزیم ها، پروتئین ها یا سایر اجزای ساپونین های خاص بوده است که به روش های خاصی استخراج شده و در شرایط خاص با سلول های سرطانی مطابقت یافته اند. به عبارت دیگر، مصرف خوراکی انواع گیاهان غنی از ترکیبات ساپونینی تضمینی برای درمان سرطان نیست.

سایر فواید سلامتی ساپونین ها

تحقیقات مستمر در خصوص ساپونین ها با چندین حقیقت جالب دیگر نیز همراه بوده اند. برای مثال طی تحقیقات اولیه در یک مطالعه مربوط به سال 2010 مشخص شد که ساپونین های Terminalia arjuna (درخت ارجون) می توانند برای سنگ های کلیوی مفید باشند. در شماره 2015 مجله پژوهش محصولات طبیعی اشاره شد که در ده سال گذشته چندین بررسی پیش بالینی پیشنهاد کرده اند که ساپونین ها ممکن است به عنوان یک راه حل طبیعی برای درمان افسردگی بسیار امیدوار کننده باشند.

سایر خصوصیات مثبت ساپونین ها شامل حمایت از سلول های کوپفر در کبد و تشویق بدن به سم زدایی طبیعی است. ساپونین های موجود در جو و اسفناج با تسریع توانایی بدن در جذب کلسیم و سیلیکون از روند هضم سالم پشتیبانی می کنند. در مطالعات حیوانی نیز ساپونین‌ ها به حفظ قند خون در محدوده متعادل و تراکم طبیعی استخوان یاری رسانده اند.

بیشتر بخوانید:

زوفا؛ همه چیز درباره فواید سلامت یک گیاه (+عکس)

کمک به درمان سرفه و علائم سرماخوردگی با 10 اسانس روغنی (+عکس)

پودر پروتئین نخود چیست و چه فوایدی دارد؟ (+عکس)

تماشاخانه

قسمت سوم : از کشف نوشیدنی‌های تند رومی‌ها تا قدیمی‌ترین طلسم‌ها در دانمارک (فیلم)

داستان طلسم عجیبی که در آن هفت گربه مرده یک تیم آرژانتینی را بیچاره کرد / ماجرای نفرین هفت گربه چه بود؟ (فیلم)

فیلم های دیگر