عصر ایران- گیاه مولین ، ماهور اروپایی یا خرگوشک هزاران سال است که روی کره زمین می روید و توسط مردم محلی مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه در بسیاری از نقاط جهان از جمله آمریکا یافت می شود و بیش از 200 گونه مختلف را به خود اختصاص می دهد.
محبوب ترین نوع مورد استفاده برای مقاصد تجاری، مولین معمولی (نام علمی: Verbascum thapsus) محسوب می شود. برگها از نزدیکی ته گیاه برداشت و به صورت تازه یا خشک شده برای تهیه محصولات مختلف استفاده می شوند.
گفتنی است که تمامی اطلاعات مورد بحث در خصوص این گیاه و فواید منحصر به فرد آن از طریق وب سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا قابل دسترسی است. علاوه بر این علاقه مندان می توانند برگ خشک شده یا روغن خرگوشک را از عطاری های سراسر کشور تهیه کنند.
روغن ماهور اروپایی از گل یا برگ گیاه استخراج می شود. این روغن به عنوان یک ابزار درمانی برای درد گوش، اگزما و برخی دیگر از بیماری های پوستی مورد استفاده قرار می گیرد.
در یک مطالعه قدیمی و معتبر شامل کارآزمایی بالینی روی 171 کودک 5 تا 18 ساله مبتلا به عفونت گوش، این گیاه توانست فواید قابل توجهی را در راستای کاهش درد گوش نشان دهد. به این افراد آنتی بیوتیک یا قطره گیاهی با یا بدون بی حسی موضعی داده شد.
در نهایت محققان دریافتند که نه تنها این قطره گیاهی باعث کاهش درد می شود، بلکه هزینه کمتری نسبت به آنتی بیوتیک دارد و هیچ عارضه جانبی مشخصی نیز از آن گزارش نشده است.
روغن ماهور را می توان از قسمت های تازه یا خشک گیاه به روش گرم (فعال) یا سرد (غیرفعال) تهیه کرد:
- روش انفوزیون روغن گرم: این فرآیند شامل استفاده از تکنیک بویلر دوتایی برای گرم کردن ملایم روغن حامل مانند روغن زیتون با برگها یا گلهای ماهور اروپایی به مدت 3 ساعت است. سپس محصول صاف شده و نگهداری می شود.
- روش خیساندن سرد: فرآیند سرد معمولا شامل خیساندن گلها یا برگهای خشک در روغن حامل به مدت 7 تا 10 روز است.
کاربردها
برای قرن ها، گل و برگ ماهور اروپایی به منظور درمان مشکلات مختلف سلامتی به طور سنتی کاربرد داشته اند، از جمله:
- سرفه
- احتقان
- برونشیت
- آسم
- یبوست
- درد
- التهاب
- میگرن
- نقرس
در اواخر دهه 1800، مولین به یک درمان محبوب برای افراد مبتلا به سل در اروپا، آمریکا و بریتانیا تبدیل شد. با این حال باید به خاطر داشته باشیم که بسیاری از فواید مطرح برای مولین بر اساس تجربیات محلی و به صورت حکایتی است. بدین ترتیب همچنان به مطالعات بالینی بیشتری برای درک بهتر مزایای این گیاه نیاز است.
با وجود آن که گونه های مختلفی از این گیاه وجود دارد، مطالعات نشان می دهند که بسیاری از آنها حاوی ترکیبات پلی فنلی هستند. این ترکیبات خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی قدرتمندی دارند که آنها را متمایز می سازند.
برخی از ترکیبات فعال مولین عبارت اند از:
- ساپونین ها: دارای خواص ضد التهابی، تسکین دهنده درد و ضد تومور هستند.
- فلاونوئیدها: دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی هستند.
- گلیکوزیدهای فنیل اتانوئید: دارای خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی هستند.
- ایریدوئیدها: دارای خواص ضد التهابی هستند.
برخی از مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که گونه های مختلف خرگوشک دارای فعالیت ضد ویروسی در برابر آنفلوآنزای A و تبخال هستند.
در یک پژوهش آزمایشگاهی مشخص شد که مصرف ترکیبی داروی آمانتادین همراه با مولین باعث افزایش فعالیت ضد ویروسی علیه آنفلوآنزا می شود.
مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که برگ ماهور دارای خواص ضد باکتریایی علیه باکتری های گرم مثبت و گرم منفی است، از جمله:
- کلبسیلا پنومونیه
- اشریشیا کلی
- استافیلوکوکوس اورئوس
برگ این گیاه به اشکال مختلفی به فروش می رسد، مانند:
- چای
- عصاره
- روغن
- پودر
بر اساس شواهد و مطالعات منتشر شده، اطلاعاتی مبنی بر عوارض جانبی شدید به دنبال مصرف مولین در دست نیست.
برخی از گونه های مولین ممکن است باعث درماتیت تماسی شوند؛ نوعی واکنش پوستی که منجر به خارش، بثورات و تحریک می شود. از این رو اگر پوست حساسی دارید یا مستعد واکنش های آلرژیک هستید، حتما قبل از استفاده تست پوستی انجام دهید.
از طرفی دیگر هیچ اطلاعاتی در مورد ایمنی مصرف این گیاه در دوران بارداری، شیردهی و یا در نوزادان و کودکان خردسال وجود ندارد. اگر هر یک از این موارد در مورد شما صدق می کند، پیش از مصرف با پزشک خود صحبت کنید.
گفتنی است که عفونت های باکتریایی یا ویروسی می توانند خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کنند. قبل از درمان خودسرانه این عفونت ها با برگ ماهور، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین اگر هر گونه بیماری مزمن جدی دارید، نظر پزشک اولویت خواهد داشت.