مرزنجوش؛ خواص، مضرات و طریقه مصرف این گیاه معطر

مرزنجوش مملو از منیزیم است. این ماده معدنی برای تمام عملکردهای صحیح بدن مهم است. درضمن این گیاه حاوی مقدار فراوانی پتاسیم، الکترولیت‌ها و مواد معدنی مهم دیگر برای بدن است. این گیاه همچنین منبع خوبی از مواد مغذی فولات، ویتامین ای و ویتامین کاست.

به گزارش چطور، ارزش غذایی ۱ قاشق غذاخوری مرزنجوش خشک (مقداری که معمولا برای طعم‌دهی به غذاها استفاده می‌شود) در این جدول نوشته شده است:

خواص مرزنجوش

۱. حفظ تعادل هورمون‌ها

مرزنجوش تعادل هورمون‌های بدن، به‌ویژه هورمون‌‌های زنانه، را حفظ می‌کند. همچنین یکی از خواص مرزنجوش برای رحم بهبود علائم بیماری‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و ناباروری است.

محققان برای بررسی این ویژگی از تعدادی زن مبتلا به این بیماری‌ها خواستند به‌مدت ۱ ماه روزی ۲ بار دمنوش مرزنجوش مصرف کنند. در پایان آزمایش بیماری‌های این زنان تا حد زیادی برطرف شده بود. درضمن حساسیت به انسولین آنها هم بهبود یافته و فعالیت هورمون‌های غدد فوق‌کلیوی‌شان کمتر شده بود.

۲. درمان اضطراب

گیاه مرزنجوش ویژگی‌های ضداضطرابی یا کاهنده اضطراب دارد و دقیقا به همین دلیل بخور مرزنجوش موجب کاهش اضطراب در افرادی می‌شود که عادت به دندان قروچه دارند.

۳. اثرات ضدمیکروبی

طبق تحقیقات، روغن مرزنجوش با طیف وسیعی از باکتری‌های عفونت‌زا مقابله می‌کند و برای درمان عفونت مجرای ادراری ناشی از باکتری ایی‌کولی مفید است. درضمن این گیاه دشمن انگل‌ها، ویروس‌ها و عفونت‌های قارچی است.

۴. بهبود گوارش

گنجاندن ادویه مرزنجوش در غذا به هضم غذا کمک می‌کند. فقط بوی این گیاه غدد بزاقی را تحریک می‌کند و هضم اولیه غذا را که در دهان رخ می‌دهد بهبود می‌بخشد. محققان ترکیباتی در این گیاه پیدا کرده‌اند که اثرات ضدالتهابی و محافظتی معده دارند.

عرق مرزنجوش با تحریک حرکات لوله گوارشی در روده‌‌ها به حذف مواد زاید ناشی از هضم غذا کمک می‌کند. اگر گرفتار مشکلات گوارشی مانند تهوع، ‌نفخ شکم،‌ گرفتگی معده،‌ اسهال یا یبوست هستید، روزانه مصرف یکی‌دو فنجان دمنوش مرزنجوش این مشکلات را کاهش می‌دهد.

۵. حفظ سلامت قلب‌وعروق

مرزنجوش سرشار از آنتی‌اکسیدان است و این ترکیبات برای قلب‌وعروق و کل بدن مفیدند. از طرفی این گیاه با کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک و تحریک عملکرد سیستم عصبی پاراسمپاتیک موجب بازشدن رگ‌های بدن و جریان آسان خون و درنتیجه کاهش فشار خون می‌شود.

۶. مسکن طبیعی

از دیگر خواص گیاه مرزنجوش کاهش درد است. این گیاه دردهای ناشی از سفت‌شدگی و انقباض‌های عضلانی و همچنین سردرد‌های تنشی را آرام می‌کند. به همین دلیل ماساژدرمانگران در ماساژ‌های خود از روغن یا لوسیون مرزنجوش استفاده می‌کنند.

۷. پیشگیری از زخم‌ معده

محققان در بررسی‌های خود دریافتند استفاده از مقداری عرق مرزنجوش جلوی ترشح بیش از حد اسید (شیره) پایه معده و خروجی اسید را می‌گیرد. درضمن عرق این گیاه مخاط ازبین‌رفته دیواره معده (از علائم زخم معده) را ترمیم می‌کند.

۸. مرزنجوش و لاغری

از آنجایی‌ که مقدار کالری و چربی مرزنجوش بسیار کم است، مصرف آن موجب چاقی نمی‌شود. حتی بررسی‌ها خاصیت این گیاه برای کاهش وزن را اثبات کرده‌اند.

۹. بهبود عملکرد مغز

خواص مرزنجوش برای مغز بسیار است. این گیاه حاوی ترکیباتی است که برای عملکرد مغز مفیدند.

عوارض جانبی

هر گیاهی فواید و عوارضی دارد و مرزنجوش هم از این قاعده مستثنا نیست. در صورت استفاده نادرست از این گیاه، مشکلاتی برایتان ایجاد می‌شود. استفاده مقدار کمی از این گیاه در غذاها به‌صورت ادویه یا مصرف کوتاه‌مدت دارویی برای بزرگ‌سالان خطری ندارد و صدمه‌ای به بدن نمی‌زند، اما اگر از آن به مدت طولانی به‌‌شکل دارویی استفاده شود، عوارض جانبی متعددی خواهد داشت.

• استفاده موضعی مرزنجوش روی پوست یا چشم‌ها توصیه نمی‌شود، زیرا این گیاه حساسیت‌زاست.
• اگر باردارید یا به نوزاد‌تان شیر می‌دهید، از مرزنجوش می‌توانید فقط به‌مقدار بسیار کم و آن هم به‌صورت ادویه در غذا استفاده کنید. کودکان هم فقط می‌توانند از این گیاه به‌مقدار کم در غذا استفاده کنند.
• اگر به پونه کوهی، ریحان، اسطوخودوس، نعناع یا هر عضو دیگری از خانواده نعنائیان حساسیت دارید، احتمال اینکه به این گیاه هم حساسیت داشته باشید بسیار زیاد است.

اگر به بیماری‌های زیر مبتلا هستید، پیش از مصرف مرزنجوش با پزشکتان مشورت کنید:

• اختلالات خون‌ریزی؛
• دیابت؛
• انسداد‌های دستگاه گوارش یا مجاری ادراری؛
• بیماری‌های ریوی مانند آسم؛
• زخم معده؛
• ضربان کند قلب؛
• صرع و تشنج.

همچنین حداقل ۲ هفته قبل از هر نوع جراحی باید مصرف مرزنجوش به‌صورت دارو را قطع کرده باشید.

نحوه مصرف مرزنجوش

به‌شکل‌های مختلف، از قطره مرزنجوش گرفته تا روغن، دمنوش و ادویه آن در آشپزخانه و همچنین برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شود.

۱. دمنوش مرزنجوش

برای تهیه دمنوش مرزنجوش برگ‌های مرزنجوش را حداقل ۳ دقیقه در آب جوش قرار دهید و آن را درست مانند چای معمولی دم کنید. سپس دمنوش آماده‌شده را با عسل و شیرین‌کننده دلخواه بنوشید.

۲. چاشنی غذا

مرزنجوش را همچون ادویه در غذاهای سبزیجاتی، گوشتی و انواع خورش‌ها و سس‌هایی که ماده اصلی‌شان گوجه‌فرنگی است استفاده کنید. بعضی از کاربردهای این چاشنی در آشپزی عبارت‌اند از:

• طعم‌دار‌کردن لوبیاسبز؛
• بهبود طعم پنیر بز یا ریکوتا (پنیر گرفته‌شده از شیر گوسفند و گاو)؛
• آغشته‌کردن گل کلم به آن پیش از تفت‌دادن؛
• مرینیت (خواباندن) قارچ‌ها در روغن و مرزنجوش و دیگر ادویه‌ها؛
• مزه‌دار‌کردن گوشت گوسفند و گاو و مرغ.

۳. روغن مرزنجوش

روغن مرزنجوش هم استفاده‌های فراوانی دارد. برای تهیه روغن و عصاره این گیاه برگ‌های خشک‌شده آن را درون دستگاه تقطیر می‌ریزند.

در مصر باستان از مرزنجوش و روغن آن برای درمان زخم‌ها و ضدعفونی‌کردن و همچنین نگهداری مواد غذایی استفاده می‌شده است. یونانی‌های باستان هم معتقد بودند مرزنجوش شادی‌آور است و به همین دلیل از آن در عروسی‌ها و همچنین عزاداری‌ها استفاده می‌کردند. آنها علاوه‌بر استفاده از روغن و اسانس مرزنجوش، گیاه تازه آن را در دسته‌‌گل یا حلقه گل جای می‌دادند.

فرق مرزنجوش تازه و خشک

مرزنجوش مانند سایر گیاهان هم تازه و هم خشک در بازار وجود دارد و به هر دو شکل در غذاها استفاده می‌شود. همچنین می‌توانید بذر مرزنجوش را از فروشگاه‌های محصولات کشاورزی بخرید و آن را خودتان بکارید و آماده کنید.

اگرچه مرزنجوش خشک هم مفید است، تازه آن مقدار بیشتری ویتامین و مواد معدنی دارد. درضمن گیاهان خشک به دلیل اینکه محتوای آب خود را از دست داده‌اند، قدرت بیشتری از گیاهان تازه دارند. بنابراین موقع استفاده از مرزنجوش خشک در غذا، به‌ازای ۱ قاشق غذاخوری مرزنجوش تازه باید ۱ قاشق چای‌خوری مرزنجوش خشک استفاده کنید.

مرزنجوش خشک را می‌توان با خیال راحت در دمای اتاق به‌مدت طولانی نگهداری کرد، اما مرزنجوش تازه را باید حتما در یخچال و هوای خنک نگه داشت. پیش از مصرف مرزنجوش تازه، حتما ساقه‌های آن را جدا و از برگ‌های مرزنجوش استفاده کنید.

بهترین جایگزین‌های مرزنجوش

اگر ادویه مرزنجوش در دسترستان نیست، می‌توانید به‌جایش از گیاهانی چون پونه کوهی، آویشن و ریحان استفاده کنید.

• پونه کوهی: پونه کوهی خیلی شبیه مرزنجوش است، اما طعم قوی‌تری دارد. بنابراین باید دو‌سوم تا سه‌چهارم مقدار مرزنجوش از پونه کوهی استفاده کنید.
• آویشن: آویشن هم جایگزین مناسبی است، اما طعم ملایم‌تری دارد. برگ‌های آویشن از مرزنجوش کوچک‌تر و تیره‌ترند و ممکن است ظاهر غذا را کمی تغییر دهند، اما طعم غذا را خیلی عوض نمی‌کنند.
• ریحان: ریحانهم جایگزینی مناسب است، اما طعم این گیاه به‌اندازه مرزنجوش قوی نیست و موقع استفاده باید از آن بیش از مرزنجوش به غذا اضافه کنید. بهتر است اندک‌اندک از این گیاه به غذا اضافه کنید تا متوجه اندازه مناسب آن شوید.

کلام آخر

مرزنجوش گیاهی فوق‌العاده است که به‌خاطر خواص متعددش به‌شیوه‌های مختلف استفاده می‌شود و می‌گویند برای تسکین و بهبود بیماری‌هایی چون استرس، تنش عصبی، اضطراب، کشیدگی‌های ماهیچه‌ای، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و دردها مفید است.

تماشاخانه

قتل وحشیانه دختر توسط پدر و نامادری در انگلستان / سارا پیش از مرگ برای پوشاندن کبودی‌ها شروع به پوشیدن حجاب کرده بود (فیلم)

ببینید چطور غریزه و مهر پدری شیر جوان را از مرگ نجات داد (فیلم)

فیلم های دیگر