اغلب گرفتگی‌های عضلانی در ماهیچه‌های پا ایجاد می‌شوند، خصوصاً در عضلات ناحیه ساق پا. علاوه بر درد ناگهانی و تند وتیز، ممکن است توده سفتی از بافت ماهیچه‌ای را نیز زیر پوست خود حس کرده یا آن را ببینید.

گرفتگی عضلات پا، انقباض ناگهانی و غیرارادی یک یا چند عضله از بدن شما می‌باشد. آیا تا به حال به هنگام شب با یک حالت گرفتگی ناگهانی و دردناک ماهیچه در دست و پای خود از خواب بیدار شده‌اید یا با این حالت در هنگام راه رفتن یا دویدن متوقف شده‌اید؟ می‌دانید که گرفتگی عضلانی موجب پدید آمدن درد آزاردهنده‌ای می‌شود؟!

گرچه عموماً این گرفتگی‌های عضلانی بی‌ضرر هستند، اما ماهیچه ها را تحت تاثیر قرار داده و نمی توان به طور موقت از آنها استفاده کرد. انجام ورزش‌های طولانی مدت یا کارهای سخت فیزیکی خصوصاً در آب و هوای گرم، ممکن است منجر به گرفتگی عضلانی شود. شما معمولاً می‌توانید گرفتگی عضلانی را در خانه و با اقدامات مراقبتی خود درمان نمایید.

نشانه ها

اغلب گرفتگی‌های عضلانی در ماهیچه‌های پا ایجاد می‌شوند، خصوصاً در عضلات ناحیه ساق پا. علاوه بر درد ناگهانی و تند وتیز، ممکن است توده سفتی از بافت ماهیچه‌ای را نیز زیر پوست خود حس کرده یا آن را ببینید.

علت

استفاده بیش از حد از یک ماهیچه، کم‌آبی، کشش ماهیچه، یا حتی به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار گرفتن می‌تواند منجر به گرفتگی عضلانی شود. هر چند در بسیاری از موارد علت دقیق ایجاد گرفتگی عضلانی مشخص نمی‌باشد. گرچه بسیاری از گرفتگی‌های عضلانی بی‌ضرر هستند اما در برخی موارد هم ممکن است بدلیل موقعیت‌های پزشکی اتفاق بیفتد مانند:

ذخیره ناکافی خون:

تنگ شدن سرخرگ‌هایی که خون را به پاهای شما می‌رسانند (آرترواسکلروزیس عروق اندام‌های انتهایی) نیز می‌توانند دردی شبیه به درد عضلات پا به هنگام ورزش ایجاد کنند که معمولاً این گرفتگی‌ها به زودی بعد از اتمام ورزش و فعالیت های بدنی از بین می‌روند.

به هم‌فشردگی اعصاب:

به هم‌فشردگی اعصاب در ستون فقرات(تنگی مهره‌های کانال کمر) نیز می‌تواند دردی شبیه به درد گرفتگی عضلانی در پاهای شما ایجاد کند. معمولاً هر چه بیشتر راه بروید درد تشدید می‌شود. راه رفتن در حالتی که کمی به سمت جلو خم شده‌اید، ممکن است شدت علایم را در شما بهبود بخشد یا آن را به تاخیر بیاندازد.

کاهش و تخلیه ذخایر معدنی:

مقادیر خیلی اندک املاح پتاسیم، کلسیم یا منیزیم در رژیم غذایی شما می‌تواند علت گرفتگی عضلانی در پای شما باشد. داروهای ادرارآور یا مدر(دیورتیک‌ها) و تجویز داروهایی که اغلب در بیماری افزایش جریان خون توصیه می‌شوند نیز، می‌توانند منجر به کاهش این مواد معدنی گردند.

عوامل خطر

عواملی که می‌تواند موجب افزایش خطر گرفتگی‌های عضلانی شود شامل موارد زیر است:

سن:

افراد مسن و سالخورده، توده عضلانی خود را از دست می‌دهند، بنابراین عضلات و ماهیچه‌های باقیمانده در آنها به راحتی خسته می‌شوند، این امر می‌تواند احتمال خطر گرفتگی‌های عضلانی را افزایش دهد.

کم‌آبی:

ورزشکارانی که در حین تمرین در آب و هوای گرم خسته و کم‌ آب می‌شوند، اغلب دچار گرفتگی‌های عضلانی می‌شوند.

حاملگی:

گرفتگی‌های عضلانی در طول دوران حاملگی بیشتر شایع می‌باشد.

موقعیت‌ها و شرایط پزشکی:

اگر شما مبتلا به بیماری دیابت یا اختلالات اعصاب، کبد یا تیروئید هستید، ممکن است بیشتردر معرض ابتلاء به گرفتگی‌های عضلانی قرار بگیرید.

آمادگی برای ویزیت پزشک

اگر بطور مکرر دچار گرفتگی‌های عضلانی می‌شوید و با اقدامات خود درمانی از بین نمی‌روند، قرار ملاقاتی با پزشک خود داشته باشید. وقتی نزد پزشک می‌روید، صورتی از اطلاعات پزشکی کلیدی خود را تهیه کنید، شامل هر گونه آلرژی یا موقعیت‌های پزشکی، و نیز اسامی تمامی داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را نیز یادداشت کنید.

پزشک احتمالاً سوالاتی را از شما می‌پرسد که به او در تصمیم گیری جهت اینکه از شما آزمایشاتی به عمل آورد یا به پزشک متخصص ارجاعتان دهد کمک می‌کند.

برای اینکه بهترین نتیجه را از وعده ملاقات با پزشکتان داشته باشید از پیش جواب این سوالات را در نظر داشته باشید:

•    چه وقت برای اولین بار دچار گرفتگی عضلانی شدید؟
•    تناوب و شدت گرفتگی‌های عضلانی در شما چگونه می‌باشد؟
•    آیا مورد به‌خصوصی موجب گرفتگی عضلانی در شما شده است مانند انجام ورزش و فعالیت ملایم یا شدید؟
•    آیا وقتی در حالت استراحت هستید دچار گرفتگی عضلانی می‌شوید؟
•    آیا با کشش و منبسط کردن گرفتگی عضلانی شما تسکین داده می‌شود؟
•    آیا علائم دیگری مانند ضعف عضلانی، درد یا این احساس که یک پا یا دست یاعضوی از بدنتان به خواب برود را دارید؟
•    آیا کسی از اقوام نزدیک خونی شما سابقه ابتلاء به گرفتگی عضلانی را دارند؟
•    آیا متوجه هیچگونه تغییری در ادرارتان پس از انجام ورزش و فعالیت بدنی شده‌اید؟
•    آیا از داروهای recreational یا افزایش حجم عضلانی ورزشی استفاده ‌می‌کنید؟

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولاً گرفتگی‌های عضلانی به خودی خود از بین می‌روند و به ندرت آنقدر جدی هستند که نیاز به مراقبت‌های خاص پزشکی داشته باشند، چنانچه گرفتگی عضلانی شما شامل موارد زیر بود سریعاً به پزشک مراجعه کنید:

•    ایجاد ناراحتی طاقت فرسا و شدید.
•    تورم ناحیه پا، قرمزی یا تغییرات پوستی.
•    ضعف عضلانی پا.
•    درد وگرفتگی عضلانی پا که بارها و بارها و بطور مکرر اتفاق بیافتد.
•    با مراقبت های اولیه در منزل بهبود نیابد.
•    همراه با ورزش شدید اتفاق بیفتد.

درمان دارویی

شما معمولاً می‌توانید گرفتگی‌های عضلانی را با اقدامات خود در منزل درمان نمائید.
پزشک می‌تواند تمرینات ورزشی کششی را که شدت گرفتگی‌های عضلانی را کاهش می‌دهد به شما آموزش می دهد.

اینکه اطمینان داشته باشید بدنتان هیچگاه دچار کم‌آبی نشود نیز کمک بزرگی به این امر می‌کند.
در مورد گرفتگی‌های عضلانی که دوباره عود می‌کنند و باعث مختل گردیدن خواب شما می‌شوند، شاید نیاز باشد که پزشکتان داروهایی برای شل کردن ماهیچه‌هایتان تجویز کند.

سایر درمان‌ها:

مصرف مکمل‌های ویتامین ب کمپلکس برای کمک به کنترل گرفتگی‌های عضلانی پا، توسط برخی پزشکان توصیه می‌شود. هر چند تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.

نکات اساسی درمان

اگر دچار گرفتگی عضلانی می‌شوید، انجام اعمال زیر می‌تواند تسکین‌دهنده باشد:

کشش و ماساژ:

ماهیچه و عضله منقبض شده را کشیده، منبسط کنید، سپس آن را به آرامی مالش دهید تا آزاد و شل شود. در مورد گرفتگی ماهیچه ساق پا ، وزن خود را بر روی پای منقبض شده قرار دهید و زانوی خود را به آرامی خم کنید. اگر قادر به ایستادن نیستید در حالیکه پای منقبض خود را باز کرده‌اید بر روی زمین یا صندلی بنشینید.

سعی کنید راس پای آسیب دیده خود را در همان حالی که پای شما همچنان راست و مستقیم باقی مانده است، به سمت سر خود بالا بکشید. این حالت به برطرف شدن گرفتگی عضلات عقب ران شما نیز کمک می‌کند. برای گرفتگی عضلات ماهیچه چهار سر جلوی پا نیز از یک صندلی استفاده کنید، در حالیکه محکم بر روی آن نشسته‌اید، سعی کنید پای آسیب دیده خود را به سمت باسن خود بکشید.

استفاده از گرما یا سرما:

از یک حوله گرم یا تشک برقی بر روی ماهیچه‌های سفت و گرفته خود استفاده کنید.
دوش گرفتن با آب گرم یا جریان آب گرم بر روی ماهیچه منقبض شده نیز می‌تواند موثر باشد.
ماساژ دادن ماهیچه منقبض شده با یخ نیز می‌تواند به کاهش درد کمک کند.

پیشگیری

اقدامات زیر می‌تواند به جلوگیری از گرفتگی‌های عضلانی کمک کند:

از کم‌آبی پرهیز کنید:

در طول روز مقادیر زیادی آب و مایعات بنوشید. این مقدار به آنچه که می‌خورید، جنسیت، میزان فعالیت، آب و هوا، میزان سلامتی، سن و هر گونه دارویی که مصرف می‌کنید دارد.

مایعات به ماهیچه‌های شما کمک می‌کند که منقبض شده و سپس به حالت آرامش خود برگردند. همینطور سلول‌های ماهیچه‌ای را پرآب نگاه داشته و از تحریک‌پذیری آنها جلوگیری می‌کند.

در فواصل زمانی مشخص و در طول فعالیت، مصرف مایعات را جهت تامین ذخایر مایعات بدن فراموش نکنید و به نوشیدن آب و مایعا ت دیگر بعد از اتمام فعالیت ها نیز ادامه دهید.

ماهیچه‌های خود را منبسط کنید:

زمانیکه می‌خواهید ازماهیچه خود برای یک مدت طولانی استفاده کنید، قبل و بعد از آن، به خوبی ماهیچه را منبسط کرده و آن را بکشید.

اگر به هنگام شب دچارعارضه گرفتگی عضلانی در پای خود می‌شوید، قبل از اینکه بخوابید پای خود را منبسط و شل نمایید. ورزش‌های سبک مثل پا زدن برروی یک دوچرخه ثابت برای چند دقیقه قبل از زمان خواب، می‌تواند به جلوگیری از گرفتگی عضلانی به هنگام خواب کمک کند.

منبع: رژیم درمانی نوین

برای خواندن سایر مطالب سلامت اینجا کلیک کنید