کلیه ها نقشی کلیدی در پالایش مواد زائد و دفع آنها از بدن انسان ایفا می کنند. روزانه این اندام ها بیش از 200 لیتر خون را پالایش کرده و حدود 2 لیتر مواد زائد را از طریق ادرار از بدن انسان دفع می کنند.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "اکتیو بیت"، تردیدی وجود ندارد که سلامت کلیه ها برای سمزدایی کارآمد بدن حیاتیست. با این وجود، برخی مواد غذایی می توانند موجب شکل گیری سنگ های کلیه شده و این اندام ها را از ارائه عملکرد درست خود باز دارند. در ادامه با برخی از این مواد غذایی بیشتر آشنا می شویم.

کافئین بیش از حد

کافیئن بیش از حد - در قالب قهوه، چای، یا نوشابه های گازدار - می تواند تنش بیشتری را به کلیه ها وارد کرده و در نتیجه سطوح بالاتر کلسیم در ادرار به شکل گیری سنگ کلیه منجر شده و حتی به دلیل تحریک بیش از حد که فرسودگی کلیه ها را در پی دارد نارسایی کلیوی را موجب شود.

ریواس

اگر ابتلا به سنگ کلیه زمینه ای ارثی دارد، شما باید از مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات، ماده ای که موجب تشکیل سنگ می شود، پرهیز کنید. ریواس یکی از این مواد غذایی با محتوای اگزالات بالا محسوب می شود.

شیرین کننده های مصنوعی

شاید جز افرادی باشید که برای کاهش کالری های مصرفی خود به جای شکر از شیرین کننده های مصنوعی در قهوه یا چای استفاده می کنید. همچنین، ممکن است به دلیلی مشابه نوشابه رژیمی مصرف می کنید. با این وجود، مطالعات نشان داده اند که مصرف بلند مدت شیرین کننده های مصنوعی می تواند در عملکرد کلیه ها اختلال ایجاد کند. از این رو، استفاده از شیرین کننده های طبیعی مانند استویا، عسل یا آگاو انتخاب بهتری است.

گوشت

مصرف گوشت قرمز نیز با سنگ های کلیه و آسیب اندامی پیوند خورده است. افرادی که یک رژیم غذایی با محتوای پروتئین بالا را مصرف می کنند، تنش بیشتری به کلیه های خود وارد می کنند زیرا حذف کارآمد مواد زائد پروتئینی از بدن دشوار است. همچنین، گوشت از اسید اوریک بالا برخوردار است که یکی از دلایل شایع تشکیل سنگ های کلیه محسوب می شود.

ماهی ساردین

اگر مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستید، بهتر است از مصرف مواد غذایی سرشار از پورین، یک ترکیب آلی خوشبو، پرهیز کنید. ماهی ساردین از محتوای پورین قابل توجهی برخوردار است.

نمک

مقدار کافی از سدیم در رژیم غذایی شما برای حفظ سطوح سالم مایع در بدن ضروری است. با این وجود، افزودن نمک به رژیم غذایی - از نمکدان یا غذاهای پردازش شده - احتباس آب در بدن را تشویق می کند که به معنای عدم دفع سدیم اضافه از بدن دفع بوده و کلیه ها و فشار خون تحت تاثیر قرار می گیرند.

نوشیدنی های گازدار

نوشیدنی های گازدار مانند نوشابه ها، نوشیدنی های انرژی‌زا و برخی آبمیوه ها خطر تشکیل سنگ های کلیه و حتی خطر ابتلا به بیماری کلیوی را نیز افزایش می دهند. نوشابه سرشار از فسفات است که این ماده شیمیایی نیز می تواند احتمال تشکیل سنگ های کلیه را افزایش دهد. اگر تمایلی به نوشیدن آب ساده ندارید، با استفاده از میوه ها و گیاهان دارویی مانند لیمو و نعناع می توانید آن را طعم‌دار کرده و سپس بنوشید.

برخی سبزیجات برگدار سبز

تجمع اگزالات کلسیم یکی از دلایل تشکیل سنگ کلیه است. افرادی که سطح این ترکیب شیمیایی در ادرار آنها بیشتر است، هرچه بیشتر مستعد ابتلا به سنگ های کلیه هستند. از این رو، پرهیز یا کاهش مصرف برخی سبزیجات برگدار سبز مانند اسفناج، بامیه، و برگ چغندر سوئیسی توصیه می شود.

محصولات لبنی

محصولات لبنی سرشار از کلسیم هستند و ما برای تقویت استخوان های خود آنها را مصرف می کنیم. با این وجود، کلسیم برای افرادی که مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستند همانند یک دوست رفتار نمی کند. در حقیقت، مصرف آن موجب افزایش سطوح این ماده معدنی در ادرار می شود، حذف مواد زائد را دشوارتر ساخته و احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهد.

غذاهای فرآوری شده

بیشتر غذاهای فرآوری شده، مانند چیپس و سوسیس، حاوی مواد اصلاح شده ژنتیکی هستند که به منظور محافظت از محصول در برابر آفات و آفت کش ها طراحی شده اند. اما این مواد می توانند در عملکرد کلیه و کبد اختلال ایجاد کرده و تشکیل سنگ کلیه را موجب شوند.

همچنین، فسفر یک ماده افزودنی و نگهدارنده رایج است که در غذاهای فرآوری شده وجود دارد. از این رو، برای کاهش احتمال تشکیل سنگ کلیه مصرف فست فودها، نوشابه ها، غذاهای منجمد، و گوشت های فرآوری شده را محدود کنید.

مواد غذایی سرشار از اگزالات

تنها چند نوع سنگ کلیه وجود دارند و سنگ های اگزالات کلسیم شایع‌ترین نوع هستند. اگزالات کلسیم در نتیجه ترکیب کلسیم با اگزالات در ادرار شکل می گیرد. هر فرد مبتلا به این نوع از سنگ کلیه باید از غذاهای سرشار از اگزالات پرهیز کند.

البته اگزالات در مواد غذایی مختلفی وجود دارد و پرهیز از آنها دشوار است. کنار گذاشتن کامل این مواد غذایی از رژیم غذایی ممکن است غیر ممکن باشد، اما محدود کردن مصرف محصولاتی مانند اسفناج، ریواس، بادام، بادام هندی، سوپ میسو، بلغور جو، سیب زمینی پخته با پوست، چغندر، پودر کاکائو، بامیه، سیب زمینی سرخ شده، تمشک، و سیب زمینی شیرین توصیه می شود.

پروتئین حیوانی

برخلاف مواد غذایی سرشار از اگزالات، پروتئین حیوانی محرکی برای تشکیل نوع خاصی از سنگ کلیه نیست. در عوض، این ماده احتمال ابتلا به بیشتر انواع سنگ کلیه را افزایش می دهد. بسیاری از منابع پروتئین مقدار اسید اوریک تولیدی بدن را افزایش می دهند. مصرف پروتئین فراوان نیز موجب کاهش یک ماده شیمیایی به نام سیترات می شود. وظیفه سیترات پیشگیری از تشکیل سنگ های کلیه است.

نوشیدنی های شیرین

افراد سالم نیز نباید روزانه بیش از حد قند مصرف کنند، اما این اقدام به طور ویژه برای افرادی که سنگ های اسید اوریکی داشته اند، اهمیت دارد. این نوع از سنگ کلیه زمانی شکل می گیرد که اسید بیش از حد در ادرار وجود دارد. این سنگ ها حاوی اسید اوریک هستند.

به جای نوشیدنی های شیرین می توانید نوشیدنی هایی که سرشار از سیترات مانند لیموناد را مصرف کنید زیرا سیترات به پیشگیری یا کاهش تشکیل سنگ های کلیه کمک می کند.

ویتامین C

ویتامین C فواید سلامت مختلفی را ارائه می کند، اما همانند مواد غذایی و ویتامین های دیگر باید حد اعتدال را در مصرف این ماده رعایت کنیم. ویتامین C بیش از حد مقدار اگزالات تولیدی بدن را افزایش می دهد که می تواند محرک تشکیل سنگ های کلیه باشد. از این رو، توصیه می شود میزان مصرف ویتامین C بیش از 500 میلی گرم در روز نباشد.

غذاهایی که ادرار را قلیایی می سازند

سنگ های کلسیم فسفات نوعی از سنگ های کلیه هستند که افراد باید به دقت مراقب آنها باشند. این نوع از سنگ زمانی شکل می گیرد که کلسیم در ادرار با ماده معدنی فسفر ترکیب می شود.

افرادی که مستعد ابتلا به این نوع از سنگ کلیه هستند نباید چندان نگران محدود کردن مواد غذایی حاوی اگزالات باشند، اما باید بر مصرف مواد غذایی که ادرار را قلیایی‌تر می سازند، نظارت داشته باشند که از آن جمله می توان به آبمیوه های تازه، آب سبزیجات و شیره قند اشاره کرد.