دارو غذا نیست

مصرف سالانه 42 میلیارد عدد دارو در کشور ما نشان می‌دهد این محصول تا چه اندازه در حفظ سلامت کشورمان نقش مهم و حیاتی ایفا می‌کند. اگر چه کشور ما بیش از 90درصد از داروهای مصرفی را خود تولید می‌کند اما مواد اولیه بسیاری از آن ‌ها از کشورهای دیگر وارد می‌شود؛ موضوعی که معنای رونق تولید را کمی مخدوش می‌کند.

با این وجود وزارت بهداشت و درمان با اجرای سیاست‌های جدید بر صنعت داروی کشور، سعی در رونق تولیدات این حوزه دارد. هنگامی که از رونق تولید صحبت می‌شود، فقط تولید پوشاک و محصولات کشاورزی مدنظر نیست. تولید دارو در کشور نیز از جمله محصولاتی است که هم داروسازان تمایل کمتری به افزایش تولیدش داشته و هم مردم تمایل کمتری به استفاده از آن دارند. با این وجود سال‌ها زمان گذاشته شد تا هم‌راستا با بالابردن کیفیت محصولات دارویی در کشور، تمایل بیماران برای استفاده و تمایل پزشکان برای تجویز این داروها بیشتر شود.

بنا بر آنچه مهدی پیرصالحی، رییس سازمان غذا و دارو روز گذشته اعلام کرد، در ابتدای سال گذشته 540 قلم داروی وارداتی مشابه تولید داخل داشته‌ایم که با اقدامات انجام‌شده و با حمایت تولید‌کنندگان داخلی دارو، این رقم در 6 ماهه دوم سال 97 به 440 قلم رسید و 100 قلم از داروهای وارداتی کاهش یافت و به صورت تولید داخلی تأمین شد. آنچه مشخص است اینکه تولید داروی داخلی در راستای رونق تولید و خودکفایی از مهم‌ترین برنامه‌های مدیریت جدید وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو است. اگر چه ما اغلب مواد اولیه تولید دارو را از کشورهای خارجی وارد می‌کنیم اما همت برای رونق تولید در حوزه دارو سبب می‌شود مقاومت بیشتری در مقابله با تحریم‌های دارویی داشته باشیم.

پیرصالحی در مراسم افتتاحیه مجموعه داروسازی اکتوور در این‌باره گفت: «در حال حاضر حدود 160 میلیون دلار واردات داروهای مشابه تولید داخل داریم و این در حالی است که شرکت‌های تولیدی ما توان تولید این داروها را با کیفیت مناسب دارند و حتماً امسال این داروها را از چرخه واردات حذف کرده و وارد چرخه تولید داخل می‌کنیم. در این زمینه کمیته‌ای در حوزه رونق تولید گذاشته‌ایم تا بر اساس نام‌گذاری امسال، برای تسریع و رونق تولید برنامه‌ریزی کنیم.»

گفته می‌شود ایران پرمصرف‌ترین کشور در حوزه دارو در خاورمیانه و چهارمین کشور مصرف‌کننده دارو در دنیاست که این موضوع جنبه علمی ندارد یا دست‌کم تاکنون هیچ نهاد و ارگانی این آمارها را به‌طور رسمی تأیید نکرده است. اما بنا بر آمارهایی که سازمان غذاو دارو به‌طور سالانه منتشر می‌کند، سرانه مصرف دارو در ایران (به دلار) در سال 95 حدود 63 دلار بود که این رقم در اسپانیا 450 دلار و در ترکیه 90 دلار بوده؛ با این وجود به نظر می‌رسد سرانه 63 دلاری با توجه به وضعیت کشور، عدد مطلوبی است.

از طرفی میزان مصرف دارو در کشور ما با میزان تولیدات‌مان نسبتی عجیب دارد. پیرصالحی، رییس سازمان غذا و دارو در مراسم افتتاحیه مجموعه داروسازی اکتوور در بخشی از صحبت‌های خود با اشاره به این موضوع اعلام کرد: «از نظر عددی سالانه حدود 42 میلیارد عدد دارو در کشور مصرف می‌شود که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ما از نظر عددی دوونیم تا سه میلیون عدد دارو تولید می‌کردند. حالا امروز با افتتاح این کارخانه، 6 میلیارد عدد دارو به ظرفیت تولید کشور اضافه می‌شود که تقریباً 15 درصد از بازار دارویی کشور را در بر می‌گیرد.»

آماری که از سوی پیرصالحی اعلام شد در نگاه اول رقمی بسیار بالا به نسبت جمعیت 80 میلیونی ایران دارد، به‌طوری‌که اگر جمعیت ایران را تقسیم بر این رقم کنیم، چیزی حدود 540 عدد دارو برای هر نفر در طول سال می‌شود؛ به‌طور دقیق‌تر یعنی هر ایرانی روزانه دست‌کم یک‌ونیم عدد دارو مصرف می‌کند.

برای اینکه این رقم کمی واقعی‌تر به نظر بیاید باید تعداد افراد سالمند در کشور را در نظر گرفت، چرا که این تعداد در سال‌های اخیر در کشور ما افزایش داشته و بدیهی است که هر فرد سالمند به‌طور میانگین روزانه 6 تا 8 عدد دارو مصرف می‌کند. علاوه بر این، میزان مصرف دارو در بیمارستان‌های دولتی، اورژانس‌ها و کلینیک‌های زیبایی آنقدر زیاد هست که بتواند تا حدود زیادی این رقم را باورپذیرتر کند؛ اما نکته‌ای که در این بین حائز اهمیت است نسبت میزان مصرف به تولیدات داخلی است که اختلافی فاحش با یکدیگر دارند.

سیدعلی فاطمی، عضو هیات‌مدیره انجمن داروسازان در گفت ‌و‌گو با خبرنگار روزنامه «صبح‌نو» گفت: «آنچه مسلم است اینکه میزان مصرف دارو در کشور ما به نسبت دیگر کشورها و دست‌کم کشورهای همسایه بالا نیست و ارقام اعلام‌شده هم چندان بزرگ نیستند.» البته وضعیت بهداشت کشورها، تعداد بیمارستان‌ها و اورژانس‌ها، تعداد افراد سالمند و تعداد بیماران خاص آن‌ها، میزان علاقه‌مندی مردم هر کشور به جراحی‌های زیبایی و خدمات اینچنینی در بالا بردن مصرف عددی دارو در هر کشور تأثیر مستقیم دارد.

یکی دیگر از موضوعاتی که در رونق تولیدات حوزه سلامت تأثیر سوء دارد، واردات بی‌رویه و بعضاً انحصاری برخی از داروهاست. فاطمی در این‌باره ادامه داد: «امضاهای طلایی مربوط به واردات دارو و مکمل‌های دارویی می‌شود که مجوز آن توسط سازمان غذا و دارو صادر شده است. با این وجود، وزارت بهداشت درصدد است تا از صدور این‌گونه مجوزها که از آن‌ها با نام امضاهای طلایی یاد می‌شود، جلوگیری کرده تا تسهیلات بهتر و مرغوب‌تری بعد از آن به مردم ارائه شود.»

البته با وجود حمایت مستقیم وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو از صنعت داروسازی کشور و تولید داخلی دارو، روند تولید دارو در جهان و داروهای نوینی که هر روز به بازار دارویی کشور عرضه می‌شود، تا زمانی که ما در حوزه تولید دارو، فقط کپی‌سازی کرده و خود نوآوری نمی‌کنیم، هیچ‌گاه از واردات دارو بی‌نیاز نخواهیم بود؛ در واقع درست است که ما هر سال داروهای بسیاری را در کشورمان برای نخستین‌بار تولید می‌کنیم اما مولکول آن را خود پتنت نمی‌کنیم. گفتنی است سیاست‌های خرد و کلان برای صنعت داروی کشور، نبود استراتژی کلان و بلندمدت اقتصادی در این زمینه و تأثیر تحریم‌های موجود بر مدیریت بازار داروی کشور از جمله مسائلی هستند که همواره تأثیر سوء بر بازار داروی کشور دارد.

تماشاخانه