تنگی مجرای نخاع؛ علائم، دلایل، تشخیص و درمان

تنگی مجرای نخاع شرایطی است که به واسطه باریک شدن مجرای نخاع در ستون فقرات و زیر فشار قرار گرفتن نخاع رخ می دهد.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "اکتیو بیت"، ستون فقرات انسان در حفظ وضع اندامی و پایداری ما نقش مهمی دارد. ستون فقرات از یک ردیف از استخوان ها به نام مهره که تا گردن بالا می روند، تشکیل شده است. در واقع این بخش از بدن همانند ستونی عمل می کند که امکان صاف نشستن، چرخش و پیچش را به انسان می دهد.

ستون فقرات بخشی بسیار حساس از بدن انسان است زیرا اعصاب از بین مهره ها عبور کرده و امکان ارسال سیگنال ها به مغز و دیگر قسمت های بدن را فراهم می کنند. استخوان و بافت های اطراف از این اعصاب محافطت می کنند. اگر آنها صدمه دیده یا به هر طریقی دچار نقص شوند، این شرایط می تواند بر عملکردهایی مانند راه رفتن، تعادل، و احساس اثرگذار باشد.

تنگی مجرای نخاع معمولا به واسطه آرتریت رخ می دهد که موجب باریک شدن فضای بین مهره ها و زیر فشار قرار گرفتن نخاع می شود. این روند معمولا تدریجی بوده و می تواند در هر جایی از ستون فقرات رخ دهد. تنگی مجرای نخاع می تواند اعصاب را زیر فشار قرار داده و موجب بروز علائم دیگر شود.

انواع تنگی مجرای نخاع

دو نوع مختلف از تنگی مجرای نخاع وجود دارد که شامل تنگی مجرای نخاع گردنی و تنگی مجرای نخاع کمری می شوند. این دو نوع بر اساس مکان شکل گیری در ستون فقرات دسته بندی شده و این امکان وجود دارد که یک فرد به بیش از یک نوع مبتلا باشد.

تنگی مجرای نخاع گردنی زمانی رخ می دهد که باریک شدن مجرای ستون فقرات در گردن شکل بگیرد، در شرایطی که تنگی مجرای نخاع کمری در کمر رخ می دهد. تنگی مجرای نخاع کمری شایع‌ترین شکل تنگی مجرای نخاع است.

علائم تنگی مجرای نخاع گردنی

علائم ناشی از تنگی مجرای نخاع به شدت آن بستگی دارد. اگر تنگی حداقلی باشد، شواهد این شرایط در یک اسکن ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن دیده خواهد شد، در شرایطی که ممکن است هیچ نشانه ای وجود نداشته نباشد. در موارد دیگر، علائم به تدریج شکل گرفته و با توجه به مکان و اعصاب تحت تاثیر قرار گرفته، متفاوت خواهند بود.

در تنگی مجرای نخاع گردنی اغلب با علائمی مانند بی حسی، احساس سوزن سوزن شدن یا ضعف در دست ها و پاها مواجه می شویم. فرد ممکن است به واسطه ناتوانی در حفظ درست تعادل با مشکلاتی در راه رفتن نیز مواجه شود. از آنجایی که تنگی در ناحیه گردن رخ داده است، اغلب موجب گردن درد نیز خواهد شد. در موارد شدید، تنگی نخاع گردنی می تواند موجب اختلال در عملکرد مثانه یا روده شده و احساس نیاز به دفع ادرار یا بی اختیاری را در پی داشته باشد.

علائم تنگی مجرای نخاع کمری

علائم مرتبط با تنگی مجرای نخاع کمری شامل بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در پاها می شود. همچنین، ضعف در پاها، درد یا گرفتگی در یک یا هر دو پا هنگام ایستادن طولانی مدت یا راه رفتن که معمولا هنگام خم شدن به سمت جلو یا نشستن تسکین می یابد از دیگر علائم این شرایط هستند. جای شگفتی نیست که تنگی مجرای نخاع کمری موجب کمر درد نیز می شود.

افراد مبتلا به تنگی مجرای نخاع هنگام نشستن تسکین درد را تجربه می کنند، اما ایستادن و راه رفتن با آغاز دوباره درد همراه است.

دلایل تنگی مجرای نخاع

تنگی مجرای نخاع می تواند به دلایل مختلفی شکل بگیرد. دو دلیل شایع افزایش سن و آرتریت هستند. آرتریت می تواند به واسطه آسیب دیدگی غضروف، ماده محافظ بین استخوان ها، و رشد استخوان ها شکل بگیرد. با افزایش سن، بدن انسان برخی فرآیندهای انحطاطی را تجربه می کند، و بافت ها در ستون فقرات ممکن است ضخامت بیشتری یافته و استخوان ها بزرگ‌تر شوند که این شرایط به اعصاب فشار وارد می کند.

همچنین، افزایش سن موجب شرایطی مانند استئوآرتریت (آرتروز) و آرتریت روماتوئید می شود که هر دو موجب بروز التهاب شده و می تواند زمینه ساز تنگی مجرای نخاع شود. استئوآرتریت می تواند به بروز تغییرات در دیسک، ضخیم شدن رباط های ستون فقرات و رشد زوائد استخوانی منجر شود. این شرایط نیز می تواند بر نخاع و اعصاب فشار وارد کند.

شرایطی که می توانند موجب تنگی مجرای نخاع شوند

افزون بر افزایش سن و آرتریت، شرایط دیگری مانند نقائص ستون فقرات هنگام تولد، باریکی نخاع به طور طبیعی، انحنای ستون فقرات یا اسکولیز، بیماری پاژه استخوان، که موجب تخریب غیر عادی استخوان و رشد مجدد آن می شود، تومورهای استخوانی و آکندروپلازی که نوعی کوتولگی است نیز می توانند موجب تنگی مجرای نخاع شوند.

از دیگر دلایل بالقوه می توان به هر گونه آسیب دیدگی که ممکن است موجب شکستگی یا التهاب ستون فقرات شود یا بیرون زدگی دیسک اشاره کرد.

عوامل خطرآفرین

برخی عوامل خطرآفرین خاص می توانند خطر ابتلا به تنگی مجرای نخاع را افزایش دهند. همان گونه که پیشتر اشاره شد، سن و آرتریت دو دلیل اصلی تنگی مجرای نخاع هستند. در نتیجه، افرادی که بیش از 50 سال سن دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط قرار دارند.

تنگی مجرای نخاع می تواند در افراد جوان‌تر به واسطه تغییرات انحطاطی رخ دهد، اما شرایط دیگر مانند آسیب دیدگی، بدشکلی مادرزادی ستون فقرات، و یک بیماری ژنتیکی که رشد استخوان و ماهیچه را در سراسر بدن تحت تاثیر قرار می دهد نیز می توانند خطر ابتلا به تنگی مجرای نخاع را افزایش دهند.

تشخیص تنگی مجرای نخاع

در برخی موارد تنگی مجرای نخاع موجب هیچ علامتی نمی شود، اما در یک اسکن ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن شواهد آن مشاهده می شود. برای تشخیص این شرایط، پزشک چند پرسش درباره سابقه پزشکی بیمار مطرح کرده و تصویربرداری پرتو اکس، ام‌آر‌آی یا سی‌تی اسکن را تجویز می کند.

درمان تنگی مجرای نخاع

چند روش مختلف برای درمان تنگی مجرای نخاع وجود دارند. دارو به عنوان گزینه نخست مد نظر قرار می گیرد. از آنجایی که کمر و گردن درد دو نشانه شایع هستند، بیمار ممکن است مصرف آسپرین، استامینوفن، و ایبوپروفن را برای تسکین کوتاه مدت درد مد نظر قرار دهد. از داروهای دیگر که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند می توان به شل کننده های ماهیچه یا داروهای ضد تشنج برای تسکین اسپاسم های ماهیچه و اعصاب آسیب دیده اشاره کرد.

گزینه درمان بعدی تزریق کورتویکواستروئید است. پزشک تزریق استروئیدی مانند پردنیزون در کمر یا گردن را انجام خواهد داد. استروئیدها التهاب را کاهش می دهند. با این وجود، به دلیل عوارض جانبی، تلاش می شود کمتر از آنها استفاده شود.

از گزینه های درمان دیگر می توان به داروهای بی حسی، ورزش، وسایل کمکی مانند آتل یا والکر اشاره کرد. در موارد شدید، ممکن است انجام عمل جراحی مد نظر قرار بگیرد. این گزینه تنها برای افرادی که با دشواری در راه رفتن یا مشکلات اجابت مزاج و دفع ادرار مواجه هستند، انتخاب می شود. خطراتی با عمل جراحی مرتبط هستند، از این رو، باید با پزشک خود درباره انتخاب بهترین گزینه درمان صحبت کنید.

چه کارهایی می توانید در خانه انجام دهید

برای کمک به بهبود شرایط تنگی مجرای نخاع برخی اقدامات را می توانید در خانه انجام دهید. یکی از بهترین گزینه ها انجام ورزش است. این کار نباید با صرف فشار یا زمان زیاد همراه باشد. تنها 30 دقیقه پیاده‌روی یک روز در میان نیز می تواند مفید باشد.

همچنین، شما می توانید از کمپرس های سرد یا گرم استفاده کنید. گرما به شل شدن ماهیچه ها کمک می کند، در شرایطی که سرما التهاب را کاهش می دهد. شما می توانید با توجه به این که تنگی مجرای نخاع کجا رخ داده است، از این کمپرس روی گردن یا کمر خود استفاده کنید. اگر به کمپرس دسترس ندارید می توانید دوش آب گرم را امتحان کنید.

همچنین، تمرین وضع اندامی خوب از طریق صاف ایستادن، نشستن روی یک صندلی مناسب، یا خوابیدن روی تشک و بالش سفت می تواند مفید باشد. زمانی که اشیا سنگین را بلند می کنید، همواره زانوهای خود را خم کرده و فشار اضافه به کمر خود وارد نکنید.

ورزش برای تنگی مجرای نخاع

در شرایطی که تنگی مجرای نخاع موجب کمر درد و گاهی اوقات دشواری در حرکت می شود، اما انجام ورزش و به طور کلی تحرک داشتن برای سلامت کلی انسان ضروری است. ورزش می تواند انعطاف پذیری و تعادل را بهبود بخشیده و توانایی فرد برای تحرک بیشتر را افزایش دهد. افراد مبتلا به تنگی مجرای نخاع باید روز خود را با انجام حرکات کششی آغاز کرده و چند بار در روز این کار را تکرار کنند.

اگر پیش از ابتلا به تنگی مجرای نخاع ورزش نمی کردید، آغاز این فعالیت اهمیت دارد، اما نباید به خود فشار وارد کنید. با چند دقیقه ورزش در روز آغاز کرده و به تدریج مدت زمان آن را به 30 دقیقه در روز و سه روز در هفته برسانید. اگر انجام ورزش بیش از حد دردناک است می توانید تمرینات خود را در استخر انجام دهید. قرار گرفتن در آب انجام حرکات را تسهیل می کند.

برای آشنایی با ورزش ها و تمرینات کششی خاص برای کمک به تقویت ماهیچه های کمر و شکم باید با پزشک یا فیزیوتراپ خود مشورت کنید. در موارد شدید، ممکن است استفاده از آتل کمر برای پشتیبانی بیشتر نیاز باشد.

تماشاخانه

کشاورزی سنتی برای نجات مردم در مکزیک / مردم کشاورزی سنتی را نابود می‌کنند (فیلم)

غفلت در لحظه آخر / کشتی ایران گرفتار چه دردی شده که درمان ندارد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر