روزه آب؛ از فواید تا خطرات

روزه‌داری روشی برای محدود کردن مصرف غذا است که قدمتی هزاران ساله دارد. روزه آب (Water Fasting) نوعی روزه است که در آن چیزی به جز آب مصرف نمی شود. روزه آب طی سالیان اخیر به عنوان روشی سریع برای کاهش وزن شاهد افزایش محبوبیت خود بوده است.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "هلث لاین"، مطالعات نشان داده اند که روزه آب می تواند فوایدی برای سلامت انسان داشته باشد. به عنوان مثال، این روش ممکن است خطر برخی بیماری های مزمن را کاهش دهد و اتوفاژی یا خودخواری، فرایندی که به بدن در تجزیه و بازیافت بخش های قدیمی سلول های ما کمک می کند، را تحریک کند.

مطالعات با حضور سوژه های انسانی درباره روزه آب بسیار محدود هستند. همچنین، این روش با بسیاری خطرات سلامت نیز همراه است و گزینه ای مناسب برای همه محسوب نمی شود.

روزه آب چیست؟

روزه آب نوعی روزه است که طی آن فرد نمی تواند هیچ چیزی به جز آب مصرف کند.

بیشتر روزه های آب 24 تا 72 ساعت طول می کشند. شما نباید این روش را بدون نظارت پزشکی برای مدت زمان طولانی‌تری دنبال کنید.

از دلایلی که افراد روزه آب را امتحان می کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- دلایل مذهبی یا معنوی

- برای کاهش وزن

- برای سمزدایی

- بخاطر فواید سلامت آن

- آماده کردن خود برای یک رویه پزشکی

دلیل اصلی این که افراد روزه آب را امتحان می کنند، بهبود شرایط سلامت خود است.

در حقیقت، چندین مطالعه روزه آب را با برخی فواید سلامت چشمگیر، از جمله کاهش خطر برخی انواع سرطان، بیماری قلبی، و دیابت پیوند داده اند.

روزه آب ممکن است به بهبود اتوفاژی، فرآیندی که در آن بدن بخش های قدیمی و بالقوه خطرناک سلول ها را تجزیه و بازیافت می کند، کمک کند.

رژیم هایی محبوب مانند سمزدایی لیمویی پس از روزه آب شکل گرفتند. سمزدایی لیمویی تنها اجازه نوشیدن ترکیبی از آبلیمو، آب، شربت افرا، و فلفل کاین چند بار در روز و برای هفت روز را می دهد.

با این وجود، روزه آب با خطراتی نیز همراه است و در صورت دنبال کردن طولانی مدت آن می تواند بسیار خطرناک باشد.

روزه آب چگونه انجام می شود؟

دستورالعمل های علمی در مورد چگونگی آغاز روزه آب وجود ندارند. با این وجود، برخی افراد نباید بدون نظارت پزشکی این روش را دنبال کنند که از آن جمله می توان به افراد مبتلا به نقرس، دیابت (نوع 1 و 2)، اختلالات غذا خوردن، افراد مسن، زنان باردار و کودکان اشاره کرد.

اگر تا پیش از این روزه آب نگرفته اید، بهتر است بدن خود را طی سه تا چهار روز برای عدم مصرف غذا آماده کنید.

شما می توانید در هر وعده مقدار کمتری غذا مصرف کنید یا بخشی از روز را روزه بگیرید.

روزه آب (24 تا 72 ساعت)

زمانی که روزه آب می گیرید نباید هیچ چیزی به جز آب مصرف کنید. بیشتر افراد طی یک روزه آب دو تا سه لیتر آب در روز می نوشند.

روزه آب 24 تا 72 ساعت ادامه می یابد و نباید بدون نظارت پزشکی مدت زمان بیشتری را روزه بگیرید زیرا می تواند با خطراتی برای سلامت بدن همراه باشد.   

برخی افراد طی یک روزه آب ممکن است دچار ضعف یا سرگیجه شوند و بهتر است از انجام کار با ماشین آلات سنگین و رانندگی پرهیز شود تا از بروز حادثه جلوگیری شود.

دوره پس از روزه (یک تا سه روز)

پس از روزه آب، شما باید در برابر تمایل به خوردن یک وعده غذایی بزرگ مقاومت کنید.

این به دلیل آن است که مصرف یک وعده غذایی بزرگ پس از روزه می تواند موجب بروز علائم ناراحت کننده شود.

در عوض، روزه خود را با یک اسموتی یا وعده های غذایی کوچکتر پایان دهید. شما می توانید وعده های غذایی بزرگتر را زمانی که احساس راحتی بیشتری داشتید به برنامه غذایی روزانه خود اضافه کنید.

مرحله پس از روزه آب، به ویژه پس از دوره های طولانی‌تر روزه اهمیت دارد. این به دلیل آن است که ممکن است در معرض خطر سندرم تغذیه مجدد (Refeeding Syndrome)، شرایطی مرگبار که بدن تغییرات سریع در سطوح مایع و الکترولیت را تجربه می کند.

این مرحله به طور معمول یک روز طول می کشد، اما افرادی که برای سه روز یا بیشتر روزه بوده اند ممکن است به سه روز زمان پیش از احساس راحتی هنگام مصرف وعده های غذایی بزرگتر نیاز داشته باشند.

فواید بالقوه روزه آب

مطالعات با حضور سوژه های انسانی و حیوانی روزه آب را با برخی فواید سلامت پیوند داده اند. در ادامه با برخی از آنها بیشتر آشنا می شویم.

ممکن است اتوفاژی را بهبود ببخشد

اتوفاژی فرآیندی است که در آن قسمت های قدیمی سلول های بدن تجزیه و بازیافت می شوند.

چندین مطالعه با حضور سوژه های حیوانی نشان داده اند که اتوفاژی ممکن است به محافظت در برابر بیماری هایی مانند سرطان، آلزایمر، و بیماری قلبی کمک کند.

به عنوان مثال، اتوفاژی ممکن است از انباشت قسمت های آسیب دیده سلول ها جلوگیری کند که یک عامل خطر برای بسیاری انواع سرطان محسوب می شود. این ممکن است به پیشگیری از رشد سلول های سرطانی کمک کند.

مطالعات با حضور سوژه های حیوانی نشان داده اند که روزه آب به تقویت اتوفاژی کمک می کند. همچنین مشخص شده است که این اتوفاژی ممکن است به افزایش طول عمر انسان کمک کند.

مطالعات با حضور سوژه های انسانی درباره روزه آب، اتوفاژی و پیشگیری از بیماری محدود هستند و پیش از نتیجه گیری قطعی در این زمینه به پژوهش های بیشتری نیاز است.

ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند

پژوهش ها نشان می دهند که روزه های آب طولانی مدت زیر نظارت پزشکی ممکن است به کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا کمک کند.

در یک مطالعه با حضور 68 نفر که دارای فشار خون بالا بودند، مشخص شد پس از حدود 14 روز گرفتن روزه آب زیر نظارت پزشکی، 82 درصد شرکت کنندگان کاهش فشار خون به سطوح سالم (120 روی 80 میلیمتر جیوه یا کمتر) را تجربه کرده اند. افزون بر این، میانگین کاهش فشار خون سیستولیک 20 میلیمتر جیوه و برای فشار خون دیاستولیک 7 میلیمتر جیوه بوده است که ارقام چشمگیری هستند.

در مطالعه ای دیگر با حضور 174 شرکت کننده دارای فشار خون بالا، پس از 10 تا 11 روز گرفتن روزه آب مشخص شد که 90 درصد افراد به فشار خون کمتر از 140 بر 90 میلیمتر جیوه - مرزی که برای تشخیص فشار خون بالا استفاده می شود - دست یافته اند. افزون بر این، میانگین کاهش در فشار خون سیستولیک برابر با 37 میلیمتر جیوه بود.

متاسفانه، هیچ مطالعه با حضور سوژه های انسانی برای بررسی پیوند بین روزه های آب کوتاه مدت (24 تا 72 ساعت) و فشار خون انجام نشده است.

ممکن است حساسیت به انسولین و لپتین را بهبود ببخشد

انسولین و لپتین هورمون های مهمی هستند که بر سوخت و ساز بدن تاثیرگذار هستند. انسولین به بدن در ذخیره مواد مغذی از جریان خون کمک می کند، در شرایطی که لپتین به بدن در کسب احساس سیری کمک می کند.

پژوهش ها نشان داده اند که روزه آب می تواند بدن را نسبت به لپتین و انسولین حساس‌تر سازد. حساسیت بیشتر کارایی این هورمون ها را افزایش می دهد.

به عنوان مثال، حساسیت بیشتر نسبت به انسولین به معنای آن است که بدن کارایی بیشتری در کاهش سطوح قند خون دارد. در همین حال، حساسیت بیشتر به لپتین می تواند به بدن در پردازش کارآمدتر سیگنال های گرسنگی و در نتیجه، کاهش خطر چاقی کمک کند.

ممکن است خطر برخی بیماری های مزمن را کاهش دهد

برخی شواهد نشان می دهند که روزه آب ممکن است خطر بیماری های مزمن مانند دیابت، سرطان، و بیماری قلبی را کاهش دهد.

در یک مطالعه با حضور 30 بزرگسال سالم که برای 24 ساعت روزه آب گرفتند، کاهش چشمگیر در سطوح کلسترول و تری گلیسیرید خون که دو عامل خطر برای بیماری قلبی هستند، مشاهده شد.

چندین مطالعه با حضور سوژه های حیوانی نیز نشان داده اند که روزه آب ممکن است از قلب در برابر آسیب ناشی از فعالیت رادیکال های آزاد محافظت کند.

رادیکال های آزاد مولکول های ناپایداری هستند که می توانند به بخش هایی از سلول ها آسیب وارد کنند. آنها به واسطه نقش خود در بسیاری بیماری های مزمن شناخته شده هستند.

افزون بر این، یک مطالعه با حضور سوژه های حیوانی نشان داد که روزه آب ممکن است ژن هایی که به رشد سلول های سرطانی کمک می کنند را سرکوب کند. همچنین، روزه آب ممکن است آثار شیمی درمانی را بهبود ببخشد.

توجه داشته باشید که مطالعات با حضور سوژه های انسانی در این زمینه محدود هستند و به پژوهش های بیشتر برای ارائه نظر قطعی در این زمینه نیاز است.

خطرات روزه آب

اگرچه روزه آب ممکن است برخی فواید سلامت را ارائه کند اما گزینه ای بی خطر محسوب نمی شود. در ادامه با برخی خطرات روزه آب بیشتر آشنا می شویم.

ممکن است نوع اشتباهی از وزن را کاهش دهید

به دلیل این که روزه آب دریافت کالری را محدود می کند، فرد وزن زیادی را به سرعت از دست خواهد داد.

در حقیقت، پژوهش ها نشان داده اند که فرد ممکن است در هر روز از یک روزه آب 24 تا 72 ساعته تا 0.9 کیلوگرم از وزن بدن خود را از دست بدهد.

متاسفانه، وزن زیادی که از دست می دهید ممکن است از آب، کربوهیدارت ها و حتی توده عضلانی و نه چربی های دردسرساز سرچشمه بگیرد.

ممکن است با کم آبی بدن مواجه شوید

عجیب به نظر می رسد اما روزه آب می تواند موجب کم آبی بدن فرد شود. این به دلیل آن است که 20 تا 30 درصد آب مصرفی روزانه ما از مواد غذایی مصرفی سرچشمه می گیرد.

اگر به میزان مشابه روزهای عادی آب بنوشید اما غذایی مصرف نکنید، ممکن است به میزان کافی آب دریافت نکنید.

از علائم کم آبی بدن می توان به سرگیجه، حالت تهوع، سردرد، یبوست، کاهش فشار خون، و افت بهره‌وری اشاره کرد. برای پرهیز از کم آب شدن بدن، ممکن است به مصرف آب بیشتر از حد معمول نیاز داشته باشید.

ممکن است افت فشار خون وضعیتی را تجربه کنید

افت فشار خون وضعیتی شرایطی شایع بین افرادی است که روزه آب می گیرند.

این شرایط بر اساس کاهش فشار خون هنگام برخاستن ناگهانی تعریف می شود که سرگیجه، سبکی سر و خطر غش کردن را موجب می شود.

اگر افت فشار خون وضعیتی را هنگام روزه تجربه می کنید ممکن است لازم باشد از کار با ماشین آلات سنگین پرهیز کنید. سرگیجه و خطر غش کردن می تواند به بروز یک حادثه منجر شود.

اگر این علائم را هنگام روزه آب تجربه می کنید، شاید روزه گرفتن برای شما مناسب نباشد.

ممکن است برخی شرایط پزشکی تشدید شوند

اگرچه روزه آب مدت زمان نسبتا کوتاهی دارد، برخی شرایط ممکن است به واسطه آن تشدید شوند.

افراد مبتلا به بیماری های زیر نباید بدون نظارت پزشکی روزه آب بگیرند:

نقرس: روزه آب ممکن است تولید اسید اوریک که یک عامل خطر برای حملات نقرس است را افزایش دهد.

دیابت: روزه گرفتن ممکن است خطر برخی آثار جانبی در دیابت نوع 1 و 2 را افزایش دهد.

اختلالات غذا خوردن: برخی شواهد وجود دارند که روزه گرفتن ممکن است اختلالات غذا خوردن مانند بولیمیا یا پرخوری عصبی، به ویژه در نوجوانان، را تشویق کند.

آیا روزه آب به کاهش وزن کمک می کند؟

همانند دیگر انواع روزه، روزه آب نیز می تواند به کاهش وزن کمک کند.

با این وجود، این روزه می تواند با برخی خطرات سلامت همراه باشد.

اگر قصد دارید از فواید روزه بهره‌مند شوید و همچنین وزن خود را کاهش دهید، روزه متناوب و روزه یک روز در میان احتمالا رویکردهای موثرتری هستند.

این انواع روزه فواید سلامت مشابه را ارائه می کنند اما می توانید برای مدت زمان طولانی‌تری آنها را دنبال کرده و همچنین امکان غذا خوردن وجود دارد که خطر کمبودهای تغذیه ای را کاهش می دهد.

------------------------------

بیشتر بخوانید: 

صبحانه‌هایی برای کاهش وزن

روزه داری با نوشیدنی های سنتی

تماشاخانه

تمایل کردهای سوریه به صلح و تعامل با ترکیه: حاضریم از مناطق مورد مناقشه خارج شویم (فیلم)

بابانویل سوار بر جت اسکی / ذوق و شوق باورنکردنی کودکان (فیلم)

فیلم های دیگر