خلط نوعی مخاط است که در ریه ها و نزدیک مسیرهای هوایی قسمت پایینی دستگاه تنفسی تولید شده است. این نوع مخاط نقش مهمی در پیشگیری از ورود میکروب ها و مواد دیگر به مسیرهای هوایی و ریه ها و ایجاد پتانسیل ابتلا به یک عفونت دارد.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "مدیکال نیوز تودی"، قسمت های دیگر بدن از جمله قسمت بالایی دستگاه تنفسی (بینی، دهان و گلو) و دستگاه گوارش نیز مخاط ترشح می کنند.

به طور معمول، مخاط شفاف و رقیق است. اما زمانی که فرد به سرماخوردگی یا یک عفونت دیگر مبتلا می شود، مخاط می تواند غلیظ شده و تغییر رنگ بدهد.

در ادامه این مطلب با انواع مختلف رنگ های مخاط یا خلط و این که به چه معنی هستند، بافت های مختلف خلط و این که در صورت بروز تغییرات در خلط چه کارهایی می توان انجام داد بیشتر آشنا می شویم.

رنگ خلط

رنگ خلط می تواند سرنخ های خوبی درباره شرایطی که در ریه ها و اندام های دیگر دستگاه تنفسی جریان دارد، ارائه کند.

شفاف

مخاط شفاف شرایطی عادی است. این نوع مخاط از آب، نمک ها، پادتن ها و دیگر سلول های سیستم ایمنی تشکیل شده است. پس از تولید در دستگاه تنفسی، بیشتر مخاط به سمت پشت گلو حرکت کرده و بلعیده می شود.

قهوه ای

خلط قهوه ای ممکن است نشان دهنده خونریزی احتمالی باشد و در این صورت، احتمالا به واسطه خونریزی که مدتی پیش رخ داده شکل گرفته است. خلط قرمز روشن یا صورتی به معنای خونریزی است که به تازگی رخ داده است.

سیاه

مخاط سیاه ممکن است به یک عفونت قارچی اشاره داشته باشد. فردی که دارای مخاط سیاه رنگ است باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند، به ویژه اگر دارای یک سیستم ایمنی ضعیف است.

سفید

مخاط سفید رنگ به احتقان بینی اشاره دارد. زمانی که حفره بینی دچار گرفتگی می شود، بافت ها متورم و ملتهب می شوند که عبور مخاط از طریق دستگاه تنفسی را کند می کند. زمانی که این اتفاق رخ می دهد مخاط غلیظ‌تر شده و سفید یا کدر دیده می شود.

زرد

مخاط زرد رنگ نشانه ای از آغاز فعالیت سلول های ایمنی در محل عفونت یا یک مشکل التهابی دیگر است.

گلبول های سفید خون، سلول های ایمنی هستند که مسئولیت مبارزه با میکروب ها را بر عهده دارند. همانگونه که مبارزه آنها با عفونت ادامه دارد، وارد مخاط شده و رنگی زرد به آن می بخشند.

سبز

خلط سبز رنگ به معنای پاسخ گسترده و قوی سیستم ایمنی است. گلبول های سفید خون، میکروب ها و سلول های دیگر و پروتئین های تولید شده طی واکنش سیستم ایمنی، آن چیزی هستند که موجب رنگ سبز خلط می شوند.

در شرایطی که رنگ خلط می تواند به یک عفونت اشاره داشته باشد، همواره به مصرف آنتی بیوتیک ها نیاز نیست. بیشتر عفونت هایی که به بروز خلط سبز رنگ منجر می شوند ویروسی هستند و معمولا بی نیاز از درمانی خاص طی چند هفته بهبود می یابند.

استفاده بی مورد از آنتی بیوتیک ها می تواند مضر باشد زیرا باکتری ها می توانند در برابر دارو مقاوم شوند. اگر خلط سبز رنگ با دشواری در تنفس، سینه درد یا سرفه خونی همراه است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

قرمز

خلط قرمز رنگ به وجود خون اشاره دارد. دلایل بسیاری برای خلط خون آلود وجود دارند. حتی سرفه زیاد همانند آنچه در زمان ابتلا به یک عفونت تنفسی تجربه می شود می تواند گاهی اوقات موجب پارگی و خونریزی رگ های خونی کوچک در ریه ها یا مسیرهای هوایی شود.

در موقعیت های دیگر، خون در مخاط می تواند نشان دهنده وجود یک شرایط پزشکی جدی باشد.

بافت خلط

خلط می تواند دارای بافت های مختلفی باشد که از آبکی تا غلیظ و چسبنده را شامل می شوند. مخاط آبکی و رقیق معمولا شرایطی عادی و نشانه ای از سلامت دستگاه تنفسی است.

طی یک عفونت، سلول های ایمنی، میکروب ها و بقایای دیگر در خلط انباشته می شوند و آن را غلیظ‌تر، چسبنده‌تر و کدرتر می سازند.

سرفه و عطسه به بدن در پاکسازی مخاط یا خلط اضافه و چیزهای دیگر که به دستگاه تنفسی اختصاص ندارند، کمک می کنند.

بیماری یا عفونت تنها مواردی نیستند که می توانند موجب غلیظ‌تر شدن مخاط شوند. کم آبی بدن یا حتی خوابیدن می توانند موجب حرکت آرام‌تر مخاط و غلیظ‌تر شدن آن شوند.

خلط کفدار، مخاطی فومی و حاوی حباب است. مخاط کفدار سفید-خاکستری می تواند نشانه ای از بیماری مزمن انسدادی ریه باشد و باید برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کرد، به ویژه اگر نشانه ای جدید محسوب می شود.

خلط کفدار صورتی رنگ می تواند به معنای ابتلا به نارسایی قلبی باشد، به ویژه زمانی که با علائم زیر همراهی می شود:

- تنگی نفس

- تعریق

- سینه درد

هر فردی که این علائم را تجربه می کند باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

آگاهی از این نکته اهمیت دارد که پزشکان نمی توانند یک بیماری یا شرایط خاص را بر اساس رنگ خلط یک فرد تشخیص دهند.

داشتن خلط سبز، زرد یا غلیظ همواره نشان دهنده وجود یک عفونت نیست. همچنین، اگر یک عفونت وجود داشته باشد، رنگ خلط مشخص نمی کند که کدام عامل بیماری‌زا موجب آن شده است. آلرژی های ساده نیز می توانند موجب تغییر رنگ مخاط شوند.

آنتی بیوتیک ها همواره خلط سبز رنگ را برطرف نمی کنند.

افرادی که بیش از چند روز دارای مخاط سفید، زرد، یا سبز رنگ بوده یا علائم دیگر مانند تب، لرز، سرفه یا درد سینوس را تجربه می کنند، باید برای بررسی دقیق شرایط خود به پزشک مراجعه کنند. اما پیش از مراجعه به پزشک می توان چند روز صبر کرده و در خانه به درمان علائم اقدام کرد.

فردی که به تازگی با خلط قرمز، قهوه ای، سیاه یا کفدار مواجه شده یا افزایش آن را تجربه می کند باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. این علائم می توانند نشانه هایی از یک شرایط جدی‌تر باشند که به درمان فوری نیاز دارد.

مراقبت خانگی برای خلط غیر عادی

خلط سفید، زرد یا سبز رنگ را می توان معمولا در خانه درمان کرد.

افراد باید استراحت فراوان و هیدراته نگه داشتن بدن را مد نظر قرار دهند. کم آبی بدن می تواند خلط را غلیظ‌تر کرده و سرفه و دفع آن را دشوارتر سازد.

برای برخی افراد پیاده‌روی آرام ممکن است به سرفه و دفع خلط اضافه کمک کند.

از دیگر اقداماتی که می توان برای درمان خلط در خانه مد نظر قرار داد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

دستگاه رطوبت‌ساز

استفاده از یک دستگاه رطوبت‌ساز می تواند به مرطوب کردن هوای تنفسی کمک کرده و سرفه و شل شدن خلطی که در سینه چسبیده است را تسهیل می کند.

روغن اکالیپتوس یا نعناع

روغن اساسی اکالیپتوس یا نعناع مواد فعالی هستند که در بسیاری از داروهای بدون نسخه مالیدنی روی سینه وجود دارند.

زمانی که روی سینه مالیده می شود، این روغن ها ممکن است به کسب آرامش و بهبود تنفس و دفع خلط اضافه از طریق سرفه کمک کنند.

پیش از استفاده مستقیم از روغن اساسی روی پوست آن را در اندکی روغن نارگیل یا بادام رقیق کنید. گاهی اوقات، مالش مستقیم روغن های رقیق نشده روی پوست می تواند کمی دردناک یا آزاردهنده باشد.

برای برخی افراد مالش روغن های اساسی روی کف پاها و پوشیدن جوراب های کلفت نیز می تواند موثر باشد.