تغییراتی که به واسطه افزایش سن انسان رخ می دهند بر فعالیت سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارند. از این رو، افراد پیرتر احتمال بیشتری دارد به عفونت ها، سرطان، و بیماری های مختلف مانند آنفلوآنزا و سینه پهلو مبتلا شوند.

هرچه بر سن انسان افزوده می شود، به نظر می رسد از کارایی بدن در واکنش موثر به بیماری ها نیز کاسته می شود. از این رو، پیری سیستم ایمنی بدن خطرات ناشی از بیماری هایی که فرد به آنها مبتلا می شود را افزایش می دهد.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "استپ تو هلث"، روند پیری سیستم ایمنی بدن به طور کامل برگشت ناپذیر نیست. عادات خوب و سبک زندگی سالم به افراد در حفظ عملکرد مطلوب سیستم ایمنی بدن با افزایش سن کمک می کنند.

پیری سیستم ایمنی بدن چیست؟

سیستم ایمنی از بدن در برابر عوامل خارجی که می توانند مضر بوده و موجب بیماری شوند، محافظت می کند. در این مورد، ما به مواردی مانند میکروب ها (باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها، پارازیت ها)، سلول های غیر طبیعی خود بدن و آلرژن ها (مواد حساسیت‌زا) اشاره داریم.

برای تحقق این هدف، پادتن ها توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شوند. پادتن ها مواد مضر را تخریب و خنثی می کنند. این دفاع ما در برابر هر گونه تهدید و حمله است.

با این وجود، سیستم ایمنی بدن همواره شرایطی یکسان را حفظ نکرده و در طول زندگی فرد تغییراتی را تجربه می کند. به عنوان مثال، نوزادان تازه متولد شده هنوز از ایمنی کامل برخوردار نیستند.

کودکان کوچک تنها دارای پادتن هایی هستند که از مادر خود دریافت کرده اند. آنها این پادتن ها را طی دوران باردرای از طریق جفت و همچنین طی دوران تغذیه از طریق شیر مادر دریافت می کنند. با گذشت زمان و قرار گرفتن در معرض عناصر مختلف، کودکان به تدریج تقویت مکانیزم های دفاعی خود را تجربه می کنند.

عمکلردهای سیستم ایمنی بدن پس از بلوغ جنسی تا حدودی کاهش می یابد. مهم‌ترین تغییرات در این مورد مربوط به سلول های بنیادی هستند. پیر شدن سیستم ایمنی بر در دسترس بودن سلول های T نیز تاثیرگذار است.

اما زمانی که افراد بزرگ‌تر می شوند، تحولی بزرگ رخ می دهد. به طور کلی، ما می توانیم پیری سیستم ایمنی بدن را به عنوان تاثیر سن بر سلول های این سیستم تعریف کنیم.

با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن افت کارایی خود را تجربه می کند که می تواند با از دست رفتن برخی عملکردهای آن از جمله موارد زیر همراه باشد:

افت توانایی تشخیص بین عوامل حارجی و سلول های خود بدن. از این رو، سیستم ایمنی در تشخیص عوامل خارجی ناموفق بوده یا سلول های بدن را به عنوان عوامل متخاصم در نظر می گیرد.

کاهش لکوسیت ها. این شرایط نه تنها از نظر تعداد لکوسیت ها، بلکه از نظر توانایی واکنش آنها به عفونت ها رخ می دهد.

کند شدن ماکروفاژها. مدت زمان بیشتری طول می کشد تا سلول های سرطانی و باکتری ها توسط ماکروفاژها نابود شوند.

افت عملکرد پادتن ها. آنها قادر به ارائه واکنش و پاسخگویی موثر نیستند.

پیامدهای پیری سیستم ایمنی

در حقیقت، بسیاری از بیماری های خودایمنی اغلب در نیمه دوم بزرگسالی شکل می گیرند.

همچنین، در دوران پیری، از آنجایی که سلول های کمتری وجود دارند که روند بهبودی را امکان‌پذیر سازند، بدن به بهبودی کندتر تمایل دارد. این می تواند به یک چرخه معیوب تبدیل شود. از آنجایی که بهبودی کند است، بدن در معرض خطر قرار دارد، از این رو، می تواند دوباره بیمار شود.

باید به این نکته اشاره داشت که پیری تنها چیزی نیست که واکنش سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند. بی تعادلی در دو مورد ایمنی ذاتی و ایمنی تطبیقی نیز باید مد نظر قرار بگیرند.

ایمنی ذاتی نخستین خط دفاعی بدن در برابر عفونت است. به طور همزمان، ایمنی تطبیقی به بدن اجازه می دهد عوامل بیماری‌زای خاص را به یاد آورده و به آنها حمله کند.

به واسطه از دست دادن ایمنی تطبیقی، عوامل بیماری‌زای غیر فعال که پیش از این توسط بدن سرکوب شده اند می توانند دوباره فعال شوند. از نمونه های کلاسیک در این زمینه می توان به هرپس زوستر (زونا) و سل اشاره کرد.

نکته هایی برای مبارزه با پیری سیستم ایمنی بدن

با وجود سناریوی که توضیح داده شد، همچنان می توان خطرات مرتبط با پیری سیستم ایمنی بدن را کاهش داد تا آثار آنها به حداقل برسد. همچنین، امکان به تاخیر انداختن ظهور این روند وجود دارد.

در این مورد، جنبه های مختلفی وجود دارند که از نظر سبک زندگی باید به آنها توجه کرد. اینها با چهار مورد اساسی شامل ورزش، غذا، عادات، و مدیریت استرس و عواطف مرتبط هستند.

فعالیت بدنی منظم

پژوهش ها نشان داده اند که ورزش اثر چشمگیری بر حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن دارد. از نظر فیزیولوژیکی، بافت عضلانی برخی پروتئین ها به نام میوسین ها را تولید می کند. این پروتئین ها التهاب را کاهش می دهند و به حفظ عملکرد ایمنی بدن کمک می کنند.

برخی مطالعات نشان داده اند که افرادی که از نظر بدنی فعال هستند، نسبت به افرادی با فعالیت بدنی کم، پادتن های بیشتری در واکنش به واکسیناسیون تولید می کنند. همچنین، ورزش به محافظت در برابر عفونت ها و بیماری های مزمن دیگر که ممکن است به ضعف سیستم ایمنی بدن منجر شوند، کمک می کند.

افزون بر این، ورزش از طریق افزایش سطوح هورمون های شادی (سروتونین، دوپامین، اُکسی‌توسین) به کاهش استرس و نگرانی کمک می کند. ورزش به حفظ خلق و خوی خوب انسان کمک می کند که در بهبودی بیماری یا پرهیز از بیمار شدن اهمیت دارد.

رژیم غذایی سالم

هیچ مدرک مستقیمی که نشان دهد رژیم غذایی سالم پیری سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهد، وجود ندارد. با این وجود، شواهد بسیاری آسیب یک رژیم غذایی ناسالم را نشان می دهند. به بیان دیگر، مصرف بیش از حد چربی های ترانس، قندها، و کربوهیدرات های پالایش شده به بروز بیماری منجر می شود. و هر چه بیشتر بیمار شوید، سیستم ایمنی نیز فشار بیشتری را متحمل خواهد شد.

در مقابل، یک رژیم غذایی سالم شامل میوه ها و سبزیجات، روغن زیتون، ماهی و ماکیان بیشتر نسبت به گوشت قرمز، و میزان شکر و آرد سفید کمتر می شود. این رژیم غذایی با خطر کمتر چاقی، بیماری قلبی‌عروقی، دیابت، و انواع مختلف سرطان پیوند خورده است.

همچنین، یک رژیم غذایی متعادل به حفظ وزن سالم کمک می کند. در افراد مسن، انباشت چربی می تواند اثر منفی بر التهاب مزمن داشته باشد.

التهاب تقریبا با تمام بیماری های دوران پیری از دیابت نوع 2 تا بیماری قلبی‌عروقی و سرطان مرتبط است. همچنین، التهاب مزمن در ابتلا به بیماری های خودایمنی در افراد مسن نقش دارد.

عادات سالم و مدیریت استرس و عواطف

زمانی که درباره عادات سالم صحبت می کنیم، افرون بر ورزش که پیشتر به آن اشاره کرد، باید خواب خوب را نیز مد نظر قرار دهید. استراحت به بازیابی انرژی مورد نیاز بدن و کسب آرامش کمک می کند.

به طور همزمان، ما باید از مصرف موادی که به بدن آسیب می رسانند، پرهیز کنیم که از آن جمله می توان به الکل، سیگار و مواد مخدر اشاره کرد. حتی کافئین بیش از حد نیز می تواند مضر باشد. همچنین، باید از کار زیاد، نگرانی ها، استرس و عواطف منفی تا حد امکان پرهیز کرد.

هر چیزی که موجب بی تعادلی شده و ما را بیمار کند بر توانایی بدن برای بهبودی تاثیر می گذارد. به بیان دیگر، این شرایط بر طول عمر سیستم ایمنی بدن ما تاثیر می گذارد.

سخن پایانی

برای جلوگیری از خطرات پیری سیستم ایمنی بدن نباید تا فرا رسیدن دوران پیری صبر کنیم. اگر هنوز جوان هستید یا به اوایل دوران بزرگسالی رسیده اید، می توانید مراقبت از سیستم ایمنی بدن خود را آغاز کنید.

این کار دشوار و پر هزینه نیست. ورزش، رژیم غذایی سالم، پرهیز از الکل و سیگار و نگرانی ها و خواب خوب آن چیزهایی هستند که باید مد نظر قرار دهید. فواید بلند مدت آنها بسیار ارزشمند خواهد بود.

----------------------------------------------------------

بیشتر بخوانید: