۰۲ فروردين ۱۴۰۴
به روز شده در: ۰۲ فروردين ۱۴۰۴ - ۱۹:۵۴
کد خبر ۸۴۵۳۰۲
تاریخ انتشار: ۰۱:۳۳ - ۰۲-۰۴-۱۴۰۱
کد ۸۴۵۳۰۲
انتشار: ۰۱:۳۳ - ۰۲-۰۴-۱۴۰۱
واژه‌خانۀ عصر ایران

«مهاجرت سوسیالیستی»؛ از ظهور رضاشاه تا انحلال حزب توده

«مهاجرت سوسیالیستی»؛ از ظهور رضاشاه تا انحلال حزب توده
تورج اتابکی، مورخ، در تحقیقاتش نشان داده است که 5 هزار سوسیالیست و کمونیست ایرانی در دوران حکومت استالین در شوروی اعدام شدند.

عصر ایران - مهاجرت سوسیالیستی (Sosialist Migration) اصطلاحی است در اشاره به مهاجرت سوسیالیست‌ها و کمونیست‌های اقصی نقاط جهان به کشورهای سوسیالیستی بلوک شرق به ویژه اتحاد جماهیر شوروی.

این مهاجران معمولا متعلق به کشورهای جهان سوم یا کشورهای ناپیشرفتۀ اروپایی بودند، مثل یونان.

در ادبیات سیاسی ایران، اصطلاح "مهاجرت سوسیالیستی" بیشتر در مورد مهاجرت سیاسی ایرانیان به شوروی و کشورهای اقماری‌اش به کار می‌رود. اکثر این مهاجران، طبیعتا چپگرا بودند.

از آنجایی که سوسیالیست‌ها و کمونیست‌های ایرانی در سدۀ اخیر چهار موج عمدۀ مهاجرت به کشورهای بلوک شرق به ویژه شوروی را رقم زدند، اصطلاح "مهاجرت سوسیالیستی" در ادبیات مارکسیستی تا حد زیادی یادآور مهاجرت چپگرایان ایرانی را نیز تداعی می‌کند.

«مهاجرت سوسیالیستی»؛ از ظهور رضاشاه تا انحلال حزب توده

پس از کودتای 1299 و استقرار حکومت رضاخان، نخستین موج مهاجرت سوسیالیستی در ایران رقم خورد. موج دوم در 1325 پس از انحلال فرقۀ دموکرات آذربایجان رقم خورد.

پس از کودتای 28 مرداد، سومین موج مهاجرت سوسیالیستی در ایران پدید آمد و چهارمین موج هم پس از بهمن 1361 به دنبال انحلال حزب توده و سایر سازمان‌های چپگرا رقم خورد.

ایرانیان چپگرا، پیش از مهاجرت، جامعۀ شوروی را کعبۀ آمال سوسیالیستی خودشان می‌دانستند ولی با مشاهدۀ واقعیات سیاسی و اجتماعی شوروی، عمیقا سرخورده می‌شدند. با این حال هرچه زمان جلوتر می‌آمد، از وخامت اوضاع نیز کاسته می‌شد.

مهاجران موج اول، یعنی کسانی که پس از سال 1299 (یعنی در دهۀ 1930) به شوروی گریختند، در اوج دوران استالینیسم وارد شوروی شدند و بسیاری از آن‌ها پس از مدتی اعدام یا به سیبری تبعید شدند.

تورج اتابکی، مورخ، در تحقیقاتش نشان داده است که 5 هزار سوسیالیست و کمونیست ایرانی در دوران حکومت استالین در شوروی اعدام شدند. بسیاری از اعدام‌نشدگان نیز در بدترین شرایط ممکن در سیبری یا نقاط دورافتاده و سرد شوروی، به سختی زندگی کردند تا مرگشان در غربت فرا رسید.

از بین یونانی‌های چپگرایی که به شوروی مهاجرت کرده بودند نیز 50 هزار نفرشان در شوروی استالینیستی اعدام شدند.

ایرانیان سومین موج مهاجرت سوسیالیستی، اکثرا پس از مرگ استالین در شوروی به سر می‌بردند و به همین دلیل گرفتار اعدام‌های عجیب و بی‌دلیل حکومت استالین نشدند. اگرچه در شرایط چندان خوبی هم نمی‌زیستند.

مهاجران موج چهارم، در اواخر عمر حکومت شوروی وارد این کشور شدند و از حیث استانداردهای حقوق بشری با شرایط بهتری مواجه بودند ولی زندگی در شورویِ گرفتار در انبوه مشکلات اقتصادی، برایشان دشوار بود.

«مهاجرت سوسیالیستی»؛ از ظهور رضاشاه تا انحلال حزب توده

حدود 9 سال پس از ورود آن‌ها به شوروی، این کشور فروپاشید و اکثر ایرانیان سوسیالیست و کمونیست، به تدریج از شوروی راهی اروپای غربی شدند. افراد مرفه‌تر توانستند خودشان را به آمریکا برسانند.

برخی از این چپگرایان در اروپای غربی و آمریکا از سوسیالیسم و کمونیسم و مارکسیسم دست کشیدند، ولی بیشتر آن‌ها در قلب جهان سرمایه‌داری به نفی سرمایه‌داری و دفاع از حقانیت مارکسیسم و تحقق‌پذیری سوسیالیسم و کمونیسم ادامه دادند.

 

ارسال به دوستان
بلیط هواپیما فلای تودی
تحویل سال در تخت جمشید (عکس) انفجار گاز شهری در تهران ساختمان سه طبقه را منهدم کرد / ۲۱ نفر مصدوم شدند / جستجوی افراد و آواربرداری ادامه دارد اعتصاب سراسری در بلوچستان پاکستان طالبان: اقدام امام خمینی(ره) در نامیدن روز جهانی قدس سبب شد فریاد مظلومیت مردم فلسطین به گوش جهانیان برسد ۷ کشته در تصادف خونین جاده نیکشهر – ایرانشهر در سیستان و بلوچستان تداوم محاصره غذایی غزه/ اونروا: شش روز تا پایان موجودی آرد/ حماس پیشنهاد آمریکا را بررسی می‌کند اظهار بی اطلاعی شرکت پخش فرآورده‌های نفتی از بازار سیاه بنزین ۳۰هزار تومانی در جاده‌های شمال / «مردم نخرند» احیای شب بیست‌و‌یکم ماه رمضان در مسجد جمکران (+عکس) برخورد دو خودرو در جاده شیراز ۱۰ نفر را مصدوم کرد 4 نکته درباره توافق پوتین - ترامپ درباره ایران / ابهام خطرناک توضیحات نماینده ویژه آمریکا در خاورمیانه در مورد نامه ترامپ به رهبری رفتار نامناسب یک گردشگر در تخت جمشید، صدای مردم را در آورد (+عکس) توضیحات سخنگوی دولت درباره تشکیل کارگروه «سرمایه‌گذاری برای تولید» سلاح پلاسما چیست؟ وزیر دفاع آمریکا : ترامپ وقتی می‌گوید که اجازه نمی‌دهد ایران به سلاح دست پیدا کند، بسیار جدی است و ما برای آن آماده هستیم