جامی: خِرَد به جای تضرّع برای خلاصی/ انتخاب بین دو راه!

    عصر ایران- «بهارستان جامی» به سبک «گلستان سعدی» و با نثر آهنگین همراه با شعر و حکایت‌هایی آموزنده است. هر چند هیچ کتابی هم‌سنگ گلستان نیست و در زبان‌آوری شاعری هم چون سعدی سراغ نتوان گرفت اما جامی هم طبع لطیفی داشته و بی قصد رقابت با شاعران پیشین و در عین ابراز علاقه و ارادت به سعدی و حافظ آثاری بر جا گذاشته و «بهارستان» از این دست است و حکایت زیر از «روضۀ هفتم» نقل می‌شود:

   «شغالی، خروسی را در خواب، سحر بگرفت. فریاد برداشت که من مونسِ بیدارانم و مؤذّنِ شب زنده‌داران. از کشتن من بپرهیز و خون مرا به تیغ تعدّی مریز.

  چرا بی موجبی با من ستیزی؟ 
  که خواهی بی‌گنُه خونم بریزی؟

  شغال گفت: من در کشتن تو چنان یک‌جهت نیستم که به هیچ وجه از آن بازایستم. خاطر خود را از اختیار بپرداختم و تو را در این صورت مخیّر ساختم. اگر خواهی، به یک ضربت پنجه، جان تو را بستانم و اگر خواهی لقمه لقمه تو را طعمۀ خود گردانم.

جز به تدبیر خِرَد از سر خود دفع مکن
با تو شریری اگر شور و شری گیرد پیش

به تضرع مسِپُر راه خلاصی که به آن
از بدش گر گذرانی بَتَری گیرد به پیش»

--------------------------------------------------

• 
  * متن، واژه دشوار و نامفهوم ندارد و پس از 500 سال همچنان تازه است (‌جامی نزدیک سال 900 هجری قمری درگذشته). با این حال برخی لغات:
  بی موجبی: بدون دلیل
  تیغ تعدی: شمشیر تجاوز یا ظلم
  مراد شاعر این است که به جای زاری و التماس، از نیروی فکر و خرد خود بهره ببر چون در گزینۀ اول اگر از بد نجات پیدا کنی گرفتار بدتر می‌شوی چندان که شغال، خروس رابین دو انتخاب مخیر می‌کند: این که جانش را با یک ضربه بگیرد یا این که تکه‌تکه و لقمه‌لقمه شود!
• مسپر: مسپار، نسپار، طی نکن

دانشگاه‌های بوشهر غیر حضوری شدند

بیشتر بخوانید:

جامی؛ بوی سیب و مرگ یوسف

واژه‌های فارسی در پاکستان: واپس، واپس، بس!

شاهنامۀ فردوسی/ شب و روز؛ اسبان دونده‌ای که به هم نمی‌رسند

این رازِ مهیب ژرف را کس نگشود/ مرگ در نگاه اسلامی نُدوشن

مولانا در مثنوی: دنیا مثل رؤیا/ خوابیم یا بیدار؟

نظامی گنجوی/ عشقی شیرین‌تر از جان شیرین

شاهنامۀ فردوسی: پاسخ زال به چیستان موبدان

سعدی: چو یک بار گفتی مگو بازپس/ تکرار، شیرینی سخن را می‌گیرد!

«مرد خردمند خویشتن‌دار» از نگاه بیهقی

منشور خِرد از زبان ناصر خسرو

سنایی غزنوی: بدی را با بدی پاسخ مده!/ خطا کرد عطا کن

تماشاخانه

دو دقیقه «خشونت واقعی و بی‌رحم» در سینمای گانگستری (تماشا کنید)

بحرین چگونه از ایران جدا شد ؟ نزدیک به ۲۰۰ سال کشمکش ؛ از مرگ کریم‌خان زند تا مصاحبه عجیب شاه / وقتی شاه نگران جزایر سه‌گانه بود (فیلم)

فیلم های دیگر