دیابت نوع 2 به همین راحتی!/ مطالعات معتبر و نقش رژیم غذایی در 70 درصد موارد جدید ابتلا

عصر ایران- در مطالعه‌ای که اخیرا توسط Nature Medicine نمایه شده است، محققان از یک «مدل ارزیابی خطر» جدید برای بررسی اثرات -مستقیم و همچنین متکی بر وزن بدن - 11 فاکتور غذایی بر موارد جدید ابتلا به دیابت نوع 2 (T2D) در سطح جهانی و میان بزرگسالان 184 کشور مختلف پرده برداری کرده اند.

دیابت نوع 2؛ ریشه یابی

بیماری T2D از جمله علل اصلی مرگ و میر در سطح جهانی است و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده ای به دنبال دارد. بین سال‌های 1980 تا 2021، تعداد افراد مبتلا به دیابت (90 درصد موارد T2D) از 108 به 537 میلیون نفر در سراسر جهان افزایش یافت و این رویداد با افزایش متناظر نرخ چاقی بین بزرگسالان همراه بود.

بروز دیابت نوع 2 طی 40 سال گذشته در سطح جهانی رشد چشمگیری داشته است و به طور مداوم نیز در حال افزایش است. در صورت عدم اقدام اصولی و کنترل این وضعیت، دیابت نوع 2 سلامت انسان و بهره وری اقتصادی را حتی بیش از گذشته تحت تاثیر قرار می دهد و در ادامه فشار زیادی را بر سیستم مراقبت های بهداشتی در سراسر دنیا وارد می کند.

دانشمندان در راستای کمک به بحران مذکور، اثرات مستقیم و با واسطه افزایش وزن چندین فاکتور رژیمی را بر علت یابی دیابت نوع 2 مورد بررسی قرار داده اند. با این حال، سهم مطلق و متناسب رژیم غذایی نامناسب یا عوامل غذایی خاص در بروز جهانی دیابت نوع 2 همچنان نامشخص است.

در مورد مطالعه

در مطالعه مذکور، محققان تاثیر فاکتورهای مرتبط با رژیم غذایی یعنی دریافت ناکافی غلات کامل، میوه ها، آجیل، ماست، دانه ها و سبزیجات (غیر نشاسته ای) و همچنین مصرف بیش از حد گندم، برنج تصفیه شده و گوشت قرمز فرآوری نشده را برآورد کردند. 

گفتنی است که در این میان اثر عوامل دیگری نظیر مصرف گوشت فرآوری شده، نوشیدنی های شیرین شده با شکر، انواع آب میوه ها و سیب زمینی نیز در افزایش ریسک بروز دیابت نوع 2 در نظر گرفته شد.

تیم دانشمندان این تخمین ها را با استفاده از داده های غذایی به دست آمده از پایگاه داده جهانی رژیم غذایی (GDD) برای بزرگسالان در 184 کشور انجام دادند.

پایگاه نام برده همه 184 کشور را به مناطق جغرافیایی مختلف دسته بندی کرد که به محققان این امکان را بدهد تا به طور خاص در مورد روندهای اثرگذار بر دیابت نوع 2 در 30 ناحیه پرجمعیت تمرکز کنند. لازم به ذکر است که بر این اساس چهار عامل رژیم غذایی شامل مصرف ناکافی میوه، آجیل، دانه ها و سبزیجات غیر نشاسته ای و همینطور مصرف بیش از حد آب میوه ها بررسی شد.

آنها یافته های خود را بر اساس سن، جنسیت، وضعیت شهرنشینی و تحصیلات افراد شرکت کننده طبقه بندی کردند. علاوه بر این، یافته های کشوری بر اساس شاخص اجتماعی جمعیت شناختی (SDI) نیز دسته بندی شدند که معیاری برای سنجش میزان توسعه یک کشور است. SDI در مقیاس صفر تا یک بر اساس میانگین رتبه‌ بندی پیشرفت تحصیلی، درآمد سرانه هر فرد و نرخ باروری بیان می‌ شود.

یافته ها

بر اساس مدل این مطالعه تخمین زده شد که در سال 2018، دریافت نامتعادل 11 عامل غذایی منجر به 14.1 میلیون مورد جدید T2D در سراسر جهان شده است. گفتنی است که مصرف بیش از حد فاکتورهای غذایی مضر نسبت به مصرف ناکافی فاکتورهای غذایی محافظت کننده و مفید (60.8 درصد در مقابل 39.2 درصد)، سهم بیشتری از این بار را به خود اختصاص داده است. همچنین مصرف ناکافی غلات کامل منجر به بیشترین موارد ابتلا به دیابت نوع 2 در سطح جهانی شد (26.1%). پس از آن مصرف بیش از حد گندم و برنج تصفیه شده (24.6%)، گوشت فرآوری شده (20.3%) و گوشت قرمز فرآوری نشده (20.1%) در جایگاه های بعدی قرار گرفتند.

محققان در این مطالعه همچنین به ناهمگونی قابل توجهی در بروز T2D اشاره کردند که به رژیم غذایی کلی و عوامل غذایی فردی در سطح کشور و همینطور سراسر جهان باز می گردد. علاوه بر این، آنها یک همبستگی معکوس میان بروز دیابت نوع 2 مرتبط با رژیم غذایی و سن مشاهده کردند. با این حال بار مطلق دیابت نوع 2 که به ازای هر میلیون جمعیت ارزیابی شد، در میانسالی یعنی بین 45 تا 60 سال بالاترین میزان را دارا بود. 

از طرفی دیگر برخی از عوامل رژیم غذایی ناهمگونی منطقه ای قابل توجهی را نشان دادند. از این نظر بیشترین افزایش و کاهش در بروز T2D مربوط به رژیم غذایی به ترتیب در کشورهای جنوب صحرای آفریقا (مثبت 9.3 درصد) و کشورهای با درآمد بالا (منفی 1.5 درصد) رخ داده است. به عنوان مثال در خاورمیانه، شمال آفریقا (مثبت 4.1 درصد) و جنوب صحرای آفریقا (مثبت 3.3 درصد)، مصرف گندم و برنج تصفیه شده باعث افزایش بروز دیابت نوع 2 شد.

لازم به ذکر است که بروز دیابت نوع 2 مربوط به رژیم غذایی در مردان در مقابل زنان، در افراد با تحصیلات بالاتر در مقابل پایین تر و در محیط های شهری در مقابل روستایی بالاتر بود. با این وجود در کشورهای پر درآمد، آسیای مرکزی و اروپای مرکزی و شرقی بروز دیابت نوع 2 مربوط به رژیم غذایی در افراد کم سواد بالاتر بود.

جمع بندی

این مطالعه کربوهیدرات را به عنوان فاکتوری که نیاز به توجه فوری دارد برجسته می کند. به طور خاص مصرف بیش از حد برنج و گندم تصفیه شده و مصرف ناکافی غلات کامل، به عنوان دو محرک اصلی رژیم غذایی T2D در سطح جهانی در نظر گرفته شد.

در خصوص نرخ شیوع دیابت نوع 2 مرتبط با رژیم غذایی، از میان تمام 11 عامل رژیم غذایی ارزیابی شده، مصرف بیش از حد گوشت قرمز فرآوری نشده بالاترین سهم را در افزایش جهانی بروز T2D داشته است. در نهایت این یافته‌ ها باید به عنوان بستری برای برنامه‌ ریزی بالینی بهتر و بهداشت عمومی جامع تر در نقاط مختلف دنیا مورد توجه قرار بگیرند.

بیشتر بخوانید:

تفاوت های عجیب دیابت در زنان و مردان؛ از چاقی تا میل جنسی

آژیر قرمز؛ ۱۱ میلیون دیابتی در ایران

علت بالا بودن قند خون صبحگاهی چیست؟

تماشاخانه

بحران آب در شمال شرقی سوریه: اتهامات سنگین علیه ترکیه / بی‌برقی و بی‌آبی برای یک میلیون سوری (فیلم)

تراژدی در یک دریاچه، از فریاد کمک تا حبس ابد / مادری که دو بچه‌اش را کشت حالا چه می‌خواهد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر