یکی از آسیب های رایجی که در زانوی افراد رخ می دهد، صدمه های رباط های صلیبی می باشد. بسته به شدت آسیب و نوع جراحت، درمان های مختلفی پیش روی بیمار قرار می گیرد که یکی از مهمترین آنها فیزیوتراپی می باشد.به دلیل شرایط بیمار و عدم تحرکی که برای بیمار قبل یا پس از جراحی زانو ایجاد شده است بهترین روش انجام توانبخشی، فیزیوتراپی در منزل می باشد که گروه فیزیوتراپی در منزل ایران فیزیو با داشتن تجربه ی طولانی در ارائه ی این خدمت به بیماران متقاضی ، در کوتاه ترین زمان ممکن ناتوانی بیمار وعوارض ناشی از جراحی را به طور کامل از بین برده و باعث بازگشت هرچه سریع تر وی به زندگی روزمره ی خود می شوند. مزیت بارز ایران فیزیو استفاده از خدمات فیزیوتراپی در منزل با بیمه می باشد.
در این مقاله به طور اجمالی به بررسی رباط صلیبی زانو و آسیب های شایع و علائم این آسیب دیدگی ها می پردازیم و سپس به اهمیت فیزیوتراپی قبل و بعد از جراحی رباط صلیبی زانو توجه می کنیم.
رباط صلیبی زانو یکی از سه رباط اصلی در زانو است که باعث اتصال استخوان ران (فمور) به استخوان ساق (تیبیا) میشود. رباط صلیبی زانو دارای دو بخش است که به شکل حرف X در زانو قرار گرفتهاند. بخش قدامی رباط صلیبی زانو (ACL) از بین قسمت شکمی تحتانی استخوان ران شروع میشود و به سمت بیرون و پایین به تیبیا میرسد. بخش عقبی رباط صلیبی زانو (PCL) از بالای استخوان ساق شروع میشود و به سمت بالا و داخل به فمور میرسد.
وظیفه رباط صلیبی زانو، جلوگیری از حرکت غیرطبیعی استخوان ران نسبت به استخوان ساق و برعکس می باشد. برای مثال، اگر استخوان ران به طور غیرطبیعی جلو برود، رباط صلیبی قدامی (ACL) از این حرکت جلوگیری کرده و از آسیب به استخوانها، بافتهای نرم و رباطهای دیگر زانو جلوگیری میکند.
آسیب به رباط صلیبی زانو معمولاً در ورزشهایی اتفاق میافتد که نیاز به حرکات ناگهانی دارند، مانند فوتبال، بسکتبال، اسکیت و ورزشهای زمستانی .علائم این آسیب ممکن است شامل درد و تورم در زانو، احساس ناتوانی و عدم پایداری و صدای خراشیدن در زانو با حرکت باشد. در صورتی که رباط صلیبی زانو آسیب ببیند، ممکن است نیاز به درمان جراحی و فیزیوتراپی باشد تا بهبودی و بازگشت به فعالیتهای روزمره انجام شود.
چه ورزش هایی ممکن است باعث آسیب رباط صلیبی زانو شوند؟
رباط صلیبی زانو یکی از اصلیترین رباطهای زانو است که برای حفظ استحکام و پایداری زانو مهم است. ورزشهایی که شامل حرکات ناگهانی، پرش و تغییر جهت زیادی هستند، ممکن است باعث آسیب رباط صلیبی زانو شوند. برخی از ورزشهایی که ممکن است باعث آسیب رباط صلیبی زانو شوند، عبارتند از:
برای جلوگیری از آسیب رباط صلیبی زانو در ورزشهای مختلف، باید از تکنیکهای درست و محافظتی مانند استفاده از وسایل حفاظتی، تمرینات قوی تر کردن عضلات و استفاده از روش درست در انجام حرکات استفاده کرد.
علائم و نشانههای آسیب به رباط صلیبی زانو چه مواردی هستند؟
آسیب به رباط صلیبی زانو، ممکن است با علائم و نشانههای مختلفی همراه باشد. به طور کلی، علائم و نشانههایی که ممکن است به آسیب رباط صلیبی زانو اشاره داشته باشند، عبارتند از:
در هر صورت، برای تشخیص دقیق و درمان درست آسیب به رباط صلیبی زانو باید به پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه کرد. اگر در طول ورزش یا فعالیتهای روزانه خود درد و ناراحتی در زانو تجربه میکنید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا احتمال وجود آسیب رباط صلیبی زانو را بررسی کرده و درمان مناسب را تجویز کنند.
چگونه از آسیب رباط صلیبی زانو پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از آسیب رباط صلیبی زانو، میتوانیم اقداماتی انجام دهیم. بهطور کلی، پیشگیری از آسیب رباط صلیبی زانو شامل انجام تمرینات تقویتی عضلات زانو، انتخاب صحیح وسایل حفاظتی، انجام تمرینات گرمکردن قبل از ورزش و رعایت تکنیکهای درست در ورزشهایی است که خطر آسیب رباط صلیبی زانو را دارند. در زیر چند راهکار برای پیشگیری از آسیب رباط صلیبی زانو آمده است:
در نهایت، برای پیشگیری از آسیب رباط صلیبی زانو، باید همیشه با دقت به علائم و نشانههایی که برای زانو شما ظاهر میشود توجه کنید و در صورتی که هرگونه درد، تورم، صدای خراشیدن و یا هر نشانه دیگری از آسیب رباط صلیبی زانو تجربه میکنید، باید به پزشک یا فیزیوتراپیست خود مراجعه کرده و درمان مناسب را شروع کنید.
درجات مختلف آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو را چگونه است؟
آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو میتواند در درجات مختلفی از شدت اتفاق بیفتد. درجات آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو عبارتند از:
۱. کشیدگی (Sprain): در این درجه، رباط صلیبی با اتلاف مقداری از استحکام خود، دچارکشیدگی میشود. در این حالت، شایعترین علامت شل شدن زانو است.
۲. پارگی جزئی (Partial Tear): در این درجه، رباط صلیبی بخشی از الیاف خود را از دست میدهد. این نوع آسیب دیدگی ممکن است با درد، تورم زانو همراه باشد.
۳. پارگی کامل (Complete Tear):در این درجه، رباط صلیبی به طور کامل پاره میشود. این نوع آسیب دیدگی با تورم شدید، درد شدید، عدم قابلیت حرکت زانو و حتی صدای خراشیدن در زانو همراه است.
۴. پارگی همراه با آسیب به سایر بافتهای زانو: در برخی موارد، پارگی رباط صلیبی زانو با آسیب به سایر بافتهای زانو همراه است، از جمله حالتهایی که ممکن است باعث شکستگی استخوانهای زانو و آسیب به کپسول زانو شود.
تشخیص درجه آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو با استفاده از امتیازبندیهایی مانند امتیاز Lysholm و امتیاز Tegner انجام میشود. برای درمان هر درجه آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو، نوع درمان متفاوتی اعم از تمرینات فیزیوتراپی، برخی داروها، درمان جراحی و یا ترکیبی از این روشها مورد استفاده قرار گیرد که باید با توجه به نوع و شدت آسیب دیدگی و وضعیت فرد مورد بررسی و تعیین شود.
تشخیص آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو چگونه انجام می شود؟
تشخیص آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو با استفاده از تاریخچه بیماری، بررسی فیزیکی، آزمایشهای تصویری و امتیازبندیهای خاص انجام میشود. در ادامه به توضیح مراحل تشخیص آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو پرداخته میشود:
۱. تاریخچه بیماری: در این مرحله، پزشک به بررسی تاریخچه بیماری و علائم و نشانههای مربوطه میپردازد. پزشک به سوالاتی مانند زمان و شدت بروز علائم، علائم همراه و وضعیت فعلی بیمار پرداخته و در صورت لزوم و یا نیاز به بررسی بیشتر، از آزمایشهای تصویری استفاده میکند.
۲. بررسی فیزیکی: در این مرحله، پزشک با انجام بررسی فیزیکی، به بررسی وضعیت زانو و مشاهده علائم و نشانههای مربوط به آسیب دیدگی رباط صلیبی میپردازد. این بررسی شامل ارزیابی درد، تورم، قابلیت حرکت و انعطاف پذیری زانو میشود.
۳. آزمایشهای تصویری: برای تشخیص آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو، معمولاً از آزمایشهای تصویری مانند (MRI)، (CT scan) و (X-ray) استفاده میشود. این آزمایشها به کمک تصاویر سه بعدی از زانو، به تشخیص آسیب دیدگی رباط صلیبی کمک میکنند.
۴. امتیازبندیهای خاص: برای تشخیص آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو، امتیازبندیهای خاص مانند امتیازبندی Lachman و Pivot Shift نیز استفاده میشود. این امتیازبندیها به کمک بررسی حرکت زانو و وضعیت رباط صلیبی، به تشخیص آسیب دیدگی کمک میکنند.
در کل، تشخیص آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو با استفاده از تاریخچه بیماری، بررسی فیزیکی، آزمایشهای تصویری و امتیازبندیهای خاص انجام میشود. در صورتی که پزشک مشکوک به وجود آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو باشد، ممکن است برای تشخیص دقیقتر آسیب از آزمایشهای تصویری مانند MRI یا CT scan استفاده کند. به علاوه، برای بررسی حرکت زانو و وضعیت رباط صلیبی، امتیازبندیهای خاص مانند امتیازبندی Lachman و Pivot Shift نیز مورد استفاده قرار میگیرند. در نهایت، تشخیص دقیق آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو باید توسط پزشک متخصص و یا فیزیوتراپیست تعیین شود.
عمل جراحی رباط صلیبی زانو چگونه انجام می شود؟
عمل جراحی رباط صلیبی زانو به صورت جراحی باز یا با استفاده از تکنیکهای جراحی کمتر تهاجمی انجام می شود. در ادامه، به توضیح مراحل اصلی عمل جراحی رباط صلیبی زانو پرداخته می شود:
۱. آماده سازی بیمار: در ابتدای عمل جراحی، بیمار در بیهوشی عمومی یا موضعی قرار می گیرد. سپس، محل عمل جراحی تمیز می شود و بیمار به یک دستگاه مانیتور علائم حیاتی متصل می شود.
۲. دسترسی به محل آسیب: پس از آماده سازی بیمار، جراح به دسترسی به محل آسیب و دیدن رباط صلیبی می پردازد. در صورتی که جراحی باز انجام شود، یک برش در پوست زانو انجام شده و رباط صلیبی بدون محدودیت قابل دیدن خواهد بود. در صورتی که از تکنیک های کمتر تهاجمی استفاده شود،از دستگاهی که دارای دوربین و ابزارهای جراحی کوچک است،استفاده می شود و به کمک یک یا چند برش کوچک در پوست، به زانو وارد می شود تا به رباط صلیبی دسترسی پیدا کند.
۳. بازسازی رباط صلیبی: پس از دسترسی به محل آسیب، جراح برای بازسازی رباط صلیبی از انواع روشهای مختلف استفاده می کند. یکی از روش های معمول بازسازی رباط صلیبی، استفاده از بافت های خود بیمار برای ساختن رباط صلیبی جدید است. در این روش، جراح از بافت های بیمار مثل رباط پاتلا یا رباط های داخلی زانو برای ساخت رباط صلیبی جدید استفاده می کند. روش دیگر، استفاده از رباط صلیبی ساختگی است که به عنوان رباط صلیبی کاذب شناخته می شود. در این روش، جراح از رباط های مصنوعی برای بازسازی رباط صلیبی استفاده می کند.
۴. بستن محل برش جراحی: پس از بازسازی رباط صلیبی، محل عمل جراحی بسته شده و بیمار به طور معمول برای ریکاوری و مراقبت در بیمارستان می ماند.
۵. فرآیند بهبود: بعد از عمل جراحی، بیمار به فیزیوتراپی ارجاع می شود تا بهبودی و بازگشت به فعالیت های روزمره را تسریع کند. فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویتی، انعطاف پذیری و تعادل زانو است. بیمار باید به دقت، دستور العمل های پزشک و فیزیوتراپیست را دنبال کرده و به طور کامل از عمل جراحی خود بهبود یابد.
در کل، عمل جراحی رباط صلیبی زانو با استفاده از روش های باز یا کم تهاجمی انجام می شود. بعد از دسترسی به محل آسیب، جراح با استفاده از روش های مختلفی رباط صلیبی را بازسازی می کند. پس از عمل جراحی، بیمار به فیزیوتراپی ارجاع داده می شود تا بهبودی و بازگشت به فعالیت های روزمره را تسریع کند. به دلیل اینکه عمل جراحی رباط صلیبی زانو یک عمل جراحی پیچیده است، بیماران باید تحت نظر پزشکان و فیزیوتراپیست های متخصص باشند و دستورالعمل ها و راهنمایی های آنها را به دقت دنبال کنند تا بهبودی کامل خود را تجربه کنند.
اهمیت فیزیوتراپی پس ازعمل جراحی رباط صلیبی چگونه است؟
فیزیوتراپی و توانبخشی پس ازعمل جراحی رباط صلیبی بسیار مهم است. بعد از جراحی، رباط صلیبی زانو بهبود و بازسازی مییابد ولی فیزیوتراپی به عنوان یک روش غیرجراحی در بهبودی و بازگشت به فعالیتهای روزمره بسیار مؤثر است. در ادامه، به توضیح اهمیت فیزیوتراپی پس از عمل جراحی رباط صلیبی میپردازیم:
۱. کمک به تسریع فرآیند بهبودی: فیزیوتراپی پس از عمل جراحی رباط صلیبی بهبودی را تسریع میکند. با تمرینات فیزیکی منظم و موثر، میتوان سرعت بازگشت به فعالیتهای روزمره را افزایش داد و زمان بازگشت به شرایط عادی را کاهش داد.
۲. کمک به افزایش قدرت عضلات: پس از عمل جراحی رباط صلیبی، عضلات زانو قدرت خود را از دست میدهند و برای بازگشت به شرایط عادی، به تقویت و بازسازی آنها نیاز است. فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویتی و کار با تجهیزات ویژه است که به عضلات کمک میکند قدرت خود را بازیابند.
۳. کمک به بهبود حرکت و انعطاف پذیری: پس از عمل جراحی رباط صلیبی، حرکت و انعطاف پذیری زانو ممکن است محدود شود. فیزیوتراپی شامل تمرینات انعطاف پذیری و تمرینات کاهش این محدودیت است که به عضلات کمک میکند حرکت و انعطاف پذیری زانو را بهبود بخشند.
۴. کمک به حفظ تعادل و استحکام: تعادل و استحکام زانو بسیار مهم است. پس از عمل جراحی رباط صلیبی، ممکن است تعادل و استحکام زانو به خطر بیافتد. فیزیوتراپی شامل تمرینات تعادلی و کار با تجهیزات ویژه است که به عضلات کمک میکند تعادل و استحکام زانو را بهبود بخشند.
بنابراین، فیزیوتراپی پس از عمل جراحی رباط صلیبی بسیار مهم است و به عنوان یک روش غیرجراحی در بهبودی و بازگشت به فعالیتهای روزمره بسیار مؤثر است. با تمرینات فیزیکی منظم، تقویت و بازسازی عضلات، بهبود حرکت و انعطاف پذیری، حفظ تعادل و استحکام زانو و کاهش احتمال عود آسیب، میتوان بازگشت به شرایط عادی را تسریع کرد. به همین دلیل، بیماران باید به دقت دستورالعمل های پزشک و فیزیوتراپیست خود را دنبال کرده و تمرینات و راهنمایی های آنها را به صورت منظم و موثر انجام دهند.برای مطالعه ی بیشتر می توانید به سایت فیزیوتراپی در منزل ایران فیزیو مراجعه فرمایید.( https://www.iranphysio.com)
ویژگی های یک مرکز فیزیوتراپی در منزل خوب چیست؟
یک مرکز فیزیوتراپی در منزل باید ویژگیهای زیر را داشته باشد:
1. تخصص و تجربه: یک مرکز فیزیوتراپی در منزل باید دارای تخصص و تجربه کافی در زمینه فیزیوتراپی باشد. فیزیوتراپیستهایی که در این مرکز کار میکنند باید دارای مدارک و مجوزهای لازم برای انجام فعالیت خود باشند.
۲. تجهیزات و ابزارهای حرفهای: یک مرکز فیزیوتراپی در منزل باید دارای تجهیزات و ابزارهای حرفهای باشد که برای انجام تمرینات و درمان فیزیوتراپی مناسب باشند. این تجهیزات شامل دستگاههای تمرینی و درمانی، وسایل الکتروتراپی و لیزردرمانی و انعطافپذیری، وسایل کمکی و دیگر تجهیزات مورد نیاز برای بهبود وضعیت بیمار می باشد.
۳. برنامهی درمانی شخصیسازی شده: یک مرکز فیزیوتراپی در منزل باید برنامهی درمانی شخصیسازی شده برای هر بیمار داشته باشد. برنامهی درمانی باید بر اساس وضعیت بیمار، نوع درمان مورد نیاز، و هدف درمان شخصیسازی شود.
4. ارائهی مشاوره و پشتیبانی: یک مرکز فیزیوتراپی در منزل باید به بیماران خود مشاوره و پشتیبانی کافی را ارائه دهد. باید به بیماران آموزش داده شود که چگونه در خانه خودشان تمرینات و درمانهای فیزیوتراپی را به درستی انجام دهند و در صورت نیاز، باید به آنها ارائهی مشاورههای تغذیهای و سبک زندگی سالم نیز داده شود. همچنین، باید دارای سیستم پیگیری و ارتباط با بیماران باشد تا در صورت نیاز به تغییرات در برنامهی درمانی، به آنها خدمت رسانی شود.
مجموعه ی فیزیوتراپی در منزل ایران فیزیو با داشتن مدرن ترین تجهیزات فیزیوتراپی آماده ی ارائه ی خدمات درمانی به همشهریان عزیز در سراسر شهر تهران می باشد.
۶. ارائهی خدمات تلفیقی: یک مرکز فیزیوتراپی در منزل باید برای بیماران خود خدمات تلفیقی ارائه دهد. به عنوان مثال، باید به بیماران خدمات روانشناسی، تغذیه، و دیگر خدمات مرتبط با بهبود وضعیت جسمی وروانی ارائه دهد. این خدمات تلفیقی میتوانند به بهبود وضعیت بیمار کمک کنند و تاثیر بیشتری در بهبودی او داشته باشند.
۷. قیمت مناسب: قیمت خدمات فیزیوتراپی در منزل باید مناسب باشد و نسبت به سایر مراکز فیزیوتراپی رقابتی باشد.
۸. ساعت کاری انعطافپذیر: یک مرکز فیزیوتراپی در منزل باید ساعت کاری انعطافپذیری داشته باشد تا بتواند به نیازهای بیماران خود پاسخگو باشد. همچنین، باید قابلیت رزرو وقت آنلاین و یا تلفنی را نیز داشته باشد تا بیماران بتوانند به راحتی و بهترین شکل ممکن وقت خود را برای درمان و تمرینات فیزیوتراپی تعیین کنند.
در کل، یک مرکز فیزیوتراپی در منزل خوب باید دارای تخصص و تجربه، تجهیزات و ابزارهای حرفهای، برنامهی درمانی شخصیسازی شده، محیط مناسب، ارائهی مشاوره و پشتیبانی، خدمات تلفیقی، قیمت مناسب و ساعت کاری انعطافپذیر باشد.
نویسنده: فیزیوتراپیست فرزاد ظاهری